Toshkent tibbiyot akademiyasi termiz filiali

11-ensa suyagining 
katta teshigi
, 12-ensaning ichki qirrasi, 
13-ensaning ichki b rti i, 14-k ndalang yiq, 15-sigmasimon yiq, 
16-bo 'yinturuq teshigi, 17-tilosti kanali, 18-ichki eshiluv teshigi. 
Kallaning oldingi chuqurchasi
 [fossa cranii antarior)
peshona suyagining
k z qismlari, alvirsimon suyakning alvirsimon plastinkasi hamda asosiy
suyakning kichik qanotiaridan tashkil topgan. Oldingi chuqurchada x roz
tojisiga xshagan qirra, uning atrofida esa alvirsimon suyakning k plab
mayda teshikchalari joylashgan. Bu teshikchalar orqali hid bilish nervlarining
nozik tolachalari tadi.
Kallaning rta chuqurchasi
 (fossa cranii media)
oldingisiga nisbatan
chuqurroq joyiashadi. Chuqurning rta qismini turk egari tashkil etadi. Yon
chuqurchalari esa asosiy suyak tanasi va katta qanotlaridan, chakka suyagi
piramida qismining oldingi yuzasi va qisman chakka suyagidan tashkil topgan.
Kallaning rta chuqurchasida quyidagi kanal va teshiklar joylashgan: k rish
nervi kanali
 (canalis opticus),
k z kosasining yuqorigi yoriqlari
 (fissura orbilalis 
superior),
dumaloq teshik
 (foramen rotundum),
ovalsimon teshik, tkir simta
teshigi
 (foramen spinosum),
yirtiqsimon teshik
 (foramen lacerum). 
Kallanig orqa chuqurchasi
 (fossa cranii posterior)
eng chuquri va
hajmdori hisoblanadi. Orqa chuqurcha asosiy tanasining orqa qismidan, chakka
suyak piramida qismining ichki yuzasidan va ensa suyagining deyarli
 canalis 
pterygoideus
hamma qismidan, tepa suyagining orqasidagi pastki burchagidan
tashkil topgan. Orqa chu-qurchaning markazida ensaning katta teshigi
 (foramen 
magnum),
til osti nervi kanali
 (foramen hypoglossus),
b yinturuq teshigi
(foramen jugularae),
quloqning ichki teshiklari
 (pars acusticus)
va
 (foramen 
masloideum)
kabi kanallar vateshiklar joylashadi.
72
Kalla suyagi tubining tashqi yuzasi
 (basis crani externa)
uchta: oldingi, rta
va orqa b lagiga b lib rganiladi (35-rasm). Oldingi qismida qattiq tanglay
(palatum osseum),
tashqi yuzasida uzunasiga va k ndalang y nalgan choklar
kuzatiladi. Qattiq tanglayning oldingi qismi kurak tishi orqasida, ikki juft tanglay
•iiiyakiarining birikkan uchlari
 (foramen incisivum)
bilan tutashadi. Qattiq

---

lnnglayning orqa tomonida, alviolar siq yaqinida teshiklarda
 (canalis palalinum 
major et minor)
joylashgan. rta b Iimining oldingi chegarasida xoana teshiklari
joylashgan. Orqa b lagida katta teshik
 (foramen magnam)
joylashadi.
leshiklardan yana yirtiq teshik
 (foramen lacetum),
uyqu arteriyasi kanalining
lnshqi teshigi
 (foramen coroticum externum),
ovalsimon teshik
 (foramen ovale)
va
tkir simta teshiklari
 (foramen spinosum)
bor. Bulardan tashqari, birinchi b yin
umuitqasi bilan b in hosil qiiib birlashadigan b in d mboqchalari
 (codylus 
occipitalis)
hamda ularning orqa chuqurchasi
 (fossa condularis),
tii osti nervi
kanali
 (canalis nervi hypoglossui),
b yinturuq teshigi
 (foramen stylumastoideum), 
quloqning tashqi teshigi
 (meatus acusticus)
joylashadi.
K a l l a s u y a g i n i n g r i v q j l a n i s h i
Kalla suyaklari skelet suyaklariga xshab, asosan ikki y I bilan rivojlanadi.
Birinchidan, embrion rivojlanishi davrida suyak t qimasi embrionning mezenxima
l qimasi hujayralaridan kelib chiqadi. Ikkinchidan esa, suyak t qima to ay
l qimasi mida hosil b ladi. Ikkala holda ham suyak t qimasining rivojlanishida
35-rasm. Kalla suyagi tubining siiti (basis cranii externa).