O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG‘LIQNI SAQLASH VAZIRLIGI
TOSHKENT TIBBIYOT AKADEMIYASI
«TASDIQLAYMAN»
TTA o‘quv ishlari bo‘yicha prorektor
Professor Teshaev O.R.
__________________________
«27» avgust 2015 y.
DAVOLASH FAKULTETI
FAKULTET VA GOSPITAL XIRURGIYA KAFEDRASI
Gospital xirurgiya fani
MAVZU:
«O‘pkaning o‘tkir yiringli-destruktiv kasalliklari»
(o‘qituvchi, talaba uchun o‘kuv-uslubiy ko‘rsatma)
O‘QITISH TEXNOLOGIYASI
Toshkent 2015
Tuzuvchilar:
Professor Xakimov M.Sh.
Dotsent Imamov A.A
Assistent Berkinov U.B
O‘qitish texnologiyasi tasdiqlangan:
Kafedra o‘quv-uslubiy kengashi bayonnomasi №1 «27» avgust 2015 y.
Mavzu: O‘pkaning o‘tkir yiringli-destruktiv kasalliklari
1. O‘quv mashg‘ulotida o‘qitish texnologiyasi modeli
Vaqt – 6 soat
|
Talabalar soni: 8-10 chel.
|
Mashg‘ulot shakli
|
Statsionar va o‘quv xonalarida amaliy mashg‘ulotlar
|
Mashg‘ulot o‘tkazish joyi
|
Fakultet va gospital jarrohlik kafedrasi o‘quv xonalari, palatalar va bog‘lov xonalari
|
O‘quv mashg‘uloti strukturasi
|
Kirish
Amaliy qism
- kuratsiya
- amaliy ko‘nikmalarni bajarish
- amaliy qismni tahlil qilish
Teoretik qism
- teoritik qismni tahlil qilish
4. baholash
- o‘z-o‘zini va o‘zaro baholash
- o‘qituvchi bahosi
5. o‘qituvchi tomonidan darsni tamomlash, bilimlarni baholash. Keyingi dars uchun mashg‘ulot savollarini e'lon qilish.
|
Mashg‘ulotning maqsadi. Talabalarga upkaning o‘tkir yiringli-destruktiv kasalliklari bilan og‘rigan bemorlar, kuratsiya uchun olingan bemorlar misolida tekshirish yo‘llarini, tashxis qo‘yish, qiyosiy tashxis va davolash usullarini o‘rgatish. Ushbu kasallik sabablari, patogenezini, klassifikatsiyasi, klinikasi va umumiy davolash xususiyatlarini taxlili kilish.
|
O‘qituvchi tomonidan berilgan vazifalar:
- diagnostika va differensial diagnostika uslublari, va ularning asoratlari haqida;
- tashxisni asoslash va ratsional davoni tanlash uchun instrumental-diagnostik tekshiruvlarni interpretatsiya qilish;
- ushbu bemorlarning amaliyot oldi tayyorlashning o‘ziga xos xususiyatlari;
- operativ va konservativ davolash uchun ko‘rsatmalar, va ularning o‘ziga xosligini bilish;
- amaliyot davri va undan keyingi asoratlarni oldini olish;
- upkaning o‘tkir yiringli-destruktiv kasalliklari bilan og‘rigan bemorlarni tekshirish bo‘yicha amaliy ko‘nikmalarni o‘zlashtirish;
- maxsus tekshiruv usullarni o‘rganish.
|
O‘qitish faoliyatining natijalari:
Talaba bilishi lozim:
- diagnostika va differensial diagnostika uslublari, va ularning asoratlari haqida;
- tashxisni asoslash va ratsional davoni tanlash uchun instrumental-diagnostik tekshiruvlarni interpretatsiya qilish;
- ushbu bemorlarning amaliyot oldi tayyorlashning o‘ziga xos xususiyatlari;
- operativ va konservativ davolash uchun ko‘rsatmalar va ularning o‘ziga xosligini balish;
- amaliyot davri va undan keyingi asoratlarni oldini olish;
- upkaning o‘tkir yiringli-destruktiv kasalliklari bilan og‘rigan bemorlarni tekshirish bo‘yicha amaliy ko‘nikmalarni o‘zlashtirish;
- maxsus tekshiruv usullarni o‘rganish.
Talaba bajara olishi lozim:
- Amaliy ko‘nikmalarin bajara olishi - amaliyotdan keyingi me'da kasalliklari bilan og‘rigan bemorlarni tekshirish bo‘yicha amaliy ko‘nikmalarni o‘zlashtirish, maxsus tekshiruv usullarni o‘rganish, operativ va konservativ davolash uchun ko‘rsatmalar va qarshi ko‘rsatmalarni bilish.
|
O‘qitish texnikasi va usullari
|
amaliy mashg‘ulotlar metodi,
texnikasi: qora quticha, urgimchak ini
grafik organayzer – konseptual tablitsa
|
O‘qitish jihozlari
|
Plakatlar, sxemalar, kasalliklar klassifikatsiyasi sxemalari, davolash sxemalari, rentgenogrammalar, videofilmlar.
|
O‘qitish shakllari
|
Individual, guruhlarda va kollektiv bilan ishlash
|
O‘qitish shartlari
|
o‘quv xonalari, palatalar va bog‘lov xonalari.
|
Monitoring va baholash
|
Og‘zaki nazorat: nazorat savollari, guruhlarda o‘quv vazifalarni bajarish, amaliy ko‘nikmalarni bajarish
|
2. Motivatsiya
Mashg‘ulot mutaxassis shaxsini shakllanishiga, o‘zini tuta bilishga o‘rgatishga, tashxis qo‘yishda ma'suliyatni xis qilishga o‘rgatadi.
Fanlararo va fan ichida bog‘liqlik
Shu mavzuni o‘qitish talabalarning normal anatomiya, normal va patologik fiziologiya fanlari bo‘yicha bilimlariga asoslanadi. Dars davomida olingan bilimlar gastroenterologiya, ichki kasalliklar va boshqa klinik fanlarni o‘rganilganda kerak bo‘ladi.
4. Darsning mazmuni
4.1. Nazariy qism
O‘pka kasalliklari diagnostikasi avvalam bor bemorlarning shikoyatlari, anamnez va organizmni fizikal tekshirish usulariga asoslanadi.
Balgamni tekshirish uning fizik xossalarini urganish, bakterioskopiya va bakteriologik ekishlardan iboratdir.
O‘pkasi kasallangan bemorlarda rentgenologik tekshiruvlar kuprok anik diagnoz kuyish imkonini beradi.
Tomografiya – bu katma-kat tasvir olishdan iborat bulib, bunda segment va subsegment bronxlaridagi uzgarishlar, limfa tugunlaridagi uzgarishlar, O‘pkadagi mayda destruktiv parchalanish, mayda bullani va kistani, uchokli soyalarni kurish mumkin.
Kompyuterli tomografiya – O‘pkadagi uchokning anik chegarasini, ulchamini aniklaydi, uning zichligini baxolashga sharoit tugdirib beradi.
Bronxoektatik kasalligining gumonida, uning shikastlanish darajasini va xarakterini aniklashda, O‘pkadagi yiringli destruktiv jaraenining anikrok xajmini aniklashda, surunkali O‘pka yiringli kasalligi va markaziy O‘pka orasida differensial diagnostika utkazish maksadida brongxografiya tavsiya etiladi.
Angiopulmonografiya – O‘pka arteriyasini katetrlashdan iborat bulib, bu tomirga rentgenkontrast modda yuborib kilinadigan tasvirdir. Bu muolaja O‘pkaning tugma kasalliklarida, O‘pka tomirlaridagi patologik jaraenlarda, O‘pka arteriyasining tromboemboliyasida, O‘pkaning surunkali kasalliklarida, O‘pka arteriyasida gemodinamikaning buzilish darajasini aniklash uchun, yomon kechuvchi O‘pka usmalarida, operabellikni aniklash maksadida bajariladi.
Bronxial arteriografiya – bronxial arteriyani katetrlash, O‘pkadan kon ketishning sababini, kon ketaetgan joyini xamda kon okishini tuxtatish maksadida ishlatiladigan muolaja xisoblanadi.
Bronxoskopiya – qattiq va fibrobronxoskopiyalarga bulinadi. Kursatmalar: markaziy joylashgan bronx usmasi, O‘pkadan kon ketishi, traxeya va bronxlardagi yet jism, O‘pka yiringli kasalliklarini diagnostikasi va sanatsiyalash maksadida.
Torakoskopiya – torakoskop yordamida plevra bushligini vizual kurikdan utkazish maksadida kullaniladigan muxim diagnostik va davolash usulidir.
O‘pkaning yiringli – destruktiv kasalliklari ogir patologik jaraen bulib, bu kasalliklarda ulim O‘pkadagi yiringli destruksiya xarakteriga kura turli mualliflar buyicha 8 – 75% ni tashkil etadi.
Biz kuprok Struchkov 1968 yilda taklif etgan tasnifini Toluzakov V.I. (1985y.) tomonidan mukamallashtirilgan xolatidan foydalanamiz. Ya'ni bu tasnifga asosan, patogenez buyicha: postpnevmonik, aspiratsion, pnevmonik, gematogen – embolik, surunkali pnevmoniya asosida ravojlanuvchi;
xarakteri buyicha: yiringli abssess, gangrenoz abssess, O‘pka gangrenasi;
joylashuvi buyicha: O‘pka segmenti, bulagi, butun O‘pkada;
jaraenning tarkalishi buyicha: yagona abssess, kuplab abssesslar ikki tomonlama abssesslar;
abssessning O‘pka ildiziga nisbatan joylashuvi buyicha: periferik (kortikal), markaziy (ildiz oldi);
ogirlik darajasi buyicha: yengil ,urta ogir, juda ogir;
asoratlar buyicha: asoratsiz, asoratli: O‘pkadan kon ketishi, plevra empiemasi (chegaralangan, total) taranglashgan piopnevmatoraks, sepsis, septikopiemiya.
Utkir yiringli abssess – bu nekrorzga uchragan O‘pka tukimasining yiringli chirishi bulib, u yiringa Tula yeki yiringli suyuklik satxiga ega bushlik xosil kiladi va piogen kapsulaga ega bulgan xolda, soglom O‘pka tukimasidan perifokal infiltratsiya orkali ajralib turadi.
O‘pka gangrenasi – O‘pkaning kata bir kismini anik chegaraga ega bulmagan yiringlab chirigan nekrozi bulib, tezda tarkalishi, juda ogir klinik kechimi bilan xarkterlanadi.
Utkir O‘pka abssesslarining klinik manzarasini ikkiga bulish mumkin, ya'ni bronxga yerilguncha va bronxga yerilgan boskichlar.
Kupincha kasallik utkir boshlanib, tana xaroratining kutarilishi, kuchli bezgak, shikastlangan tarafda kukrak kafasining ogrishi, nafas tezlashuvi, terlash va boshka intoksikatsiya belgilari, delirioz xolatlarni kuzatish mumkin. Birinchi boskichda yutal kuruk yeki oz mikdorda shillikli balgam ajralishi mumkin. Fizikal tekshiruvda tovush titrogining shikastlangan tarafda susayishi, perkussiyada – tovushninng bugikligi, auskultatsiyada – nafas susayishi yeki umuman eshitilmasligi aniklanadi. Kon analizida – leykotsitoz, leykotsitar formulaninig chapga siljishi, intoksikatsiya indeksining kutarilishi, rentgenologik tekshiruvda – uchokli gomogen korongulik aniklanadi.
Ikkinchi boskichda, kasallik boshlangandan 7-14 sutka utgach, kuyidagi klinik manzara kuzatiladi: yutal Bilan kup mikdordagi kulansa xidl, yiringli balgam ajralishi (sutka davomida 500 ml.dan kuprok). Bu xolatda klinik manzarada ijobiy dinamika kuzatiladi, ya'ni umumiy fxvol yaxshilanadi, intoksikatsiya belgilari kamayyadi, tana xarorati normallashadi, intoksikatsiya indeksi kamayyadi, leykotsitoz pasayyadi. Auskultatsiyada – abssess soxasida amforik nafas, kuplab xar xil kalibrli xul xirillashlar eshitiladi. Rentgenologik tekshiruvda suyuklik satxiga ega bulgan, ichki konturi tekis va atrofida perifokal infiltratsiyalik bushlik aniklanadi.
O‘pka gangrenasining klinik manzarasi: bemorning umumiy axvoli juda ogir, ter okishi, kuchli bezgaklar, tez-tez nafas olishi, 3-4 kun davomida bemorda yutal Bilan kup mikdorda kulansa xidli, badbuy balgam ajralishi ukzatiladi.balgam tindirilganda 3 katlamdan iborat buladi: pastki katlami O‘pka tukimasinig nekrozga uchragan parchalari. Urta kavvati – loykalangan suyuklikdan va yukori katlami – kupiksimon shillik yiringdan iborat.auskultatsiyada – nafas susayishi fonida kuplab turli kalibrli xul xirillashlar. Rentgenologik tekshiruvda bir O‘pkaning diffuz, bir xil darajada bulmagan koronguligi fonida kuplab okargan doglar, plevra bushligida kupincha suyuklik satxi yeki suyuklik gumoni aniklanadi.
O‘pka yiringli-destruktiv kasalliklarining eng kup uchraydigan asortlari, bu piopnevmotoraks, kontrlateral O‘pkaning pnevmoniyasi, O‘pkadan kon ketish. Boshka asoratlar - sepsis, pnemoperikardit, utkir buyrak yetishmovchiligi kamrok uchraydi.
O‘pka yiringili-destruktiv kasalliklarining konservativ terapiyasi.
Bu uslub operatsiyaga tayyorgarlik, yoki mustakil davolash usuli bulib, etiopatogegenez omillariga ta'sir etuvchi kuydagi tadbirlarni uz ichiga oladi:
-antibakterial terapiya-kullanuvchi erta tashxis uslublari (ekspress-bakterioskopiya, xromato-mass-spektrometriya ) mikroblarining kaysi guruxga ta'lukligini aniklash va erta maksadga muvofik antibakterial terapiya xamda S.M.Navashina, N.G.Fomina (1982) uslublari buyicha antibiotiklarni optimal birga kushish imkonini beradi. Keyinchalik (2-3 kundan sung) antibakterial terapiya mikroblarining assotsiatsiyasi, noklostridial anaerob va aeroblarning axamiyatini xisobga olgan xolda antibakterial preparatlarni kombinatsiyasi (kupincha aminoglikozid yeki sefalosporinlarni metronidazol bilan) dan foydalaniladi: - dezintoksikatsion terapiya – kuchaytirilgan diurez uslubi. Dilyutanatlar sifatida elektrolit eritmalari, gemodez, reopoliglyukin, glyubkoza eritmalari foydalaniladi. Jaraenning ogir yeki juda ogir kechimida gemosorbsiya, koni UF va lazer nurlari bilan nurlash amalga oshiriladi:
Suv-elektrolit buzulishlarini korreksiya kilish:
- yalliglanishga kashi vostialar (atsetilsalitsil kislotasi 0,5 grammdan kuniga 2-3 marta) yalliglanish shishini kaytarish, mikrotsirkulyasiyani yaxshilash imkonini beradi.
- kon ivish sistemasi va mikrotsirkulyasiyani normallashtirishga yunaltirilgan terapiya. Ma'lumki, UUYYaKda O‘pkaning yalliglanish soxasida mikrotsirkulyasiyanining buzulishi kuzatiladi. Shuning uchun davolash kompleksiga mikrotsirkulyasiyanining buzulishiga Karshi yunaltirilgan vositalari kiritiladi. Shu maksadda antiferment-krioplazma kompleksi (5-6 kun davomida yangi muzlatilgan plazma kuniga 150-300 ml., kontrikal 100 ming yeD, geparin 10-20 ming birlik, konning reologik xususiyatlarini yaxshilovchi preparatlar, antiagregantlar- reopoliglyukin, terntal, ksantinol nikotinat, kurantil) tayinlanadi:
- bronxolitik vositalar:
- immunitetni stimulyasiyalovchi vositalar: Yalliglanish fazasida aktiv immunizatsiya vositalari (stafilokokk anatoksini). Passiv immunizatsiya vositalari (gamma globulin, giperimmun plazma). Regeneratsiya fazasida xujayraviy immunitetni kuchaytiruvchi dekaris, T-aktivinlar kullaniladi.
- umumiy mustaxkamlash terapiyasi – gemotransfuziya, plazma va uning preparatlari, kon oksili urnini bosuvchi infuziyasi, glyukoza konsentratsiyalashgan eritmalari, anabolik prepartalar, vitaminlar.
- yurak – tomir vositalari:
- antioksidant ximoya- tokoferol atsetat, unitiol, moda almashunuviga ta'sir kiluvchi, tukimalarni regenaratsiyasi va reparatsiyasini yaxshiluvchi vostialar – metiluratsil, pentoksil, kaliy orotat.
- surulishni, nozik chandik xosil bulishni ta'minlovchi preparatlar – lidaza, ron idaza. Ushbu preparatlari regeniratsiya, epitelizatsiya va chandik xosil bulishi fazalari ta'inlanadi.
UUYDKda yalliglanish soxasida preparatlarni yukori konsentratsiyasini vujudga keltirmok davolashni muxim shartlaridan biridir. Bu kasalliklarda angiopulmonografiya va bronxoarteriografiya natijalari yalliglanish soxasida O‘pka arteriyasi sistemasi buylab batomom kon okimi tuxtashi yeki kamayishini tasdiklaydi. Shikastlangan O‘pka tukimasining xaet faoliyati bronxial sistemasi buyicha kon okimining aktivlashuvi xisobiga tutib turiladi. Bu xollarda davolash preparatlarining bronxial arteriyaga uzok regionar infuziyasi samarali natijasini beradi.
2 komponent – maxalliy sanatsiya. Bu kuyidagilarni ichiga oladi:
1) traxeo-bronxial daraxtning sanatsiyasi. Dori-darmonlarni traxeo-bronxial darax torkali yuborish: mikroorganizmga ta'sir kilish, yalliglanishga karshi, balgamni suyuklantirish va ajratish maksadida traxeo-bronxial daraxtni burun orkali kateterlash, mikrotraxeostomiya va bronxoskopiya yullari b-n bajariladi. Dori-darmonlar tarkibi: 2% 2,0 natriy bikarbonat, mikroorganizmning sezuvchanligiga karab ABlar, antiseptiklar (dioksidin, furagin), balgamni suyultiruvchilar (mukosalvin 10% -1,0), proteolitik fermentlar (tripsin,xemotripsin 10-15 mg), bronxolitiklar (eufillin 0,24 % -1,0, novodrin 0,5% - 0,5), gormonlar (gidrokortizon 25-50 mg).
2) abssess bushligi va plevra empiemasini sanatsiyalash – burun orkali bronxoskopiya yerdamida abssess bushligini kateterlash, transtorakal kateterlash, torakotsentez aktiv aspiratsiya Bilan, yiringli bushlikni yuvish. Bularning xammasi nafas olishni yaxshilanishiga, intoksikatsiya belgilarini kamayishiga va klinik – rentgenologik belgilarni tez orada yaxshilanishiga olib keladi. UUYDKda bajariladigan kata jarroxlik amalietlari: lobektomiya, bilobektomiya, pulmoektomiya. Jarroxlik amalietlari kursatmalar: O‘pkadan kon ketish asorati yeki 5-7 sutka davomida (bir taraflama jaraenda) utkazilgan kompleks davolashning effektsizligi.
Mashg‘ulotda qo‘llaniladigan yangi pedagogik texnologiyalar:
«Qora quticha, o‘rgimchak ini»
4.2. Mashg‘ulotda qo‘llaniladiganyangi yangi pedagogik texnologiyalar:
«QORA QUTIChA» USULINI QO‘LLASh
Ushbu usul mashg‘ulot davomida xamkorlikda ishlash va har bir talabaning faol qatnashishini ko‘zda tutadi, o‘qituvchi butun guruh bilan ishlaydi.
Xar bir talaba qora qutichadan savol yozilgan kartochkani oladi.
Talabaga javob berish uchun 3 daqiqa beriladi. So‘ngra javoblar muhokama qilinadi. Usulning ohirida o‘qituvchi berilgan javoblarni muhokama qiladi va talabalarning faolligini aniqlaydi.
Ushbu usul talaba nutqi, fikrlash qobiliyatini rivojlantiradi va talabada mustaqil fikrlash, muloxaza yuritishni shakllantiradi.
Annotatsiya turlari:
44 yoshli bemorda kuchli soukda bolib ketishdan keyin tana xaroratini 39oSgacha ko‘tarilishi, ko‘krak qafasi o‘ng tomonida nafas olishda kuchayadigan og‘riq, yo‘talga shikoyat qilib keldi. Bemorga o‘tkazilgan kusli yallig‘lanishga qarshi vositalarga qaramasdan tana xarorati 8 kun davomida baland xolda saqlandi, keyingi kunlarda 200 ml atrofida yiring ajralishi kuzatildi va umumiy axvoli birdan normallashdi, tana xarorati tushdi, kurak suyagi sotida shng tomonda perkussiyada bo‘g‘ik tovush, susaygan tovush eshitiladi. Sizning birlamchi tashxisingiz .
Kaysi davolash usulini birinchi o‘ringa qo‘yish kerak: 70 yoshli bemor ko‘krak qafasiga yaqin joylashgan o‘pka o‘tkir abssessi va kuchli intoksikatsiya belgilari bor, tana xarorati 39-40oS gacha ko‘tariladi.
«O‘RGIMChAK INI» USULINI QO‘LLASh
Talabalarga o‘tgan darslardan savollar tayyorlash uchun vaqt beriladi.
Ishtirokchilar doira bo‘lib o‘tirishadi.
Ishtirokchilarning biriga ip bilan bog‘langan koptokcha beriladi, u xoxlagan talabaga o‘zi oldindan tayyorlagan savolni ( javobni o‘zi bilishi shart) berib, koptokchani topshiradi.
Koptokchani olgan talaba savolga javob beradi (savol bergan ishtirokchi javobni sharxlab turadi) va savolni boshqa ishtirokchiga beradi. Bu musobaka hamma ishtirokchilar “”o‘rgimchak ini”ga o‘ralguncha davom etadi.
Hamma talabalar savol berib bo‘lgach, ohirga talaba qo‘lidagi koptokchani birinchi savol bergan ishtirokchiga qaytaradi va unga savol beradi va x.k., bu xol chigal yechilgunga qadar davom etadi.
Eslatma: talabalardan xar bir javobga e'tiborli bo‘lish talab qilinadi, chunki oldindan qaysi talabaga koptokcha berilishi noma'lum.
4.3 Taxliliy qism
Vaziyatli masala:
56 yoshli bemorda nisbatan sog‘lom xolatda kuchli xansirash belgilari va o‘pka orqa pastki qismlarida o‘tkir og‘riqlar paydo bo‘lgan. 2 kundan keyin bemorda qon tuflash paydo bo‘lgan. Auskultatsiya ikala o‘pkada xam nam xirillashlar plevra sirpanishi shovqini, plevral bo‘shliqda suyuklik aniqlangan.
Sizning dastlabki tashxisingiz
Tekshiruv usullari
Differensial diagnostika
UASh taktikasi va davosi
30 yoshli bemorda profilaktik ko‘rik vaqtida ko‘krak qafasi rentgenogrammasida o‘ng o‘pka yuqori bo‘lagida yumaloq xajmli gomogen, aniq qirrali, diametri 6 smli soya aniqlangan. Oldin xech qanday kasallik o‘tkazmagan
Sizning birlamchi tashxisingiz
Diagnoz tasdiqlash uchun qanaqangi instrumental usullar qo‘llash kerak
Qaysi kasalliklar bilan differensial diagnostika o‘tkazish kerak
UASh taktikasi va davosi
5. Amaliy qism
Amaliy ko‘nikmalar bo‘yicha topshiriqlarni bajarish (differensial tashxis o‘tkazish va so‘ngi tashxisni asoslash, to‘g‘ri parxez va rejali davoni belgilash)
1. DIFFeReNSIAL TAShXIS O‘TKAZISh VA SO‘NGI TAShXISNI ASOSLASh.
Maqsad: differensial tashxis o‘tkazish va so‘ngi tashxisni asoslashni o‘rgatish.
№
|
Chora tadbirlar
|
Bajarmadi
|
To‘liq bajardi
|
1
|
Klinik simptomlari ushbu kasallik bilan o‘xshash bulgan kasalliklarni keltirib o‘tish
|
0
|
25
|
2
|
Asosiy klinik sindromlarning differensial tashxisini o‘tka-zish
|
0
|
35
|
3
|
Shikoyatlar, anamnez, ob'ektiv va laborator tekshiruvlarga asosla-nib va differensial tashxis utkazib sungi tashxisni qo‘yish
|
0
|
40
|
|
Jami
|
0
|
100
|
Plevral punksiya texnikasi
Maqsad: ko‘krak qafasi jaroxatida birinchi yordam
Ko‘rsatma: pnevmotoraks va gemotoraks xolatlari
Anjomlar: punksion igna, qisqich, 20 – grammli shprits, spirt, bog‘lama material, leykoplastir, 0,5 % - li novokain.
Bajariladigan boskichlar:
№
|
Chora tadbirlar
|
Bajarmadi
|
To‘liq bajardi
|
1
|
Bemorga stulga o‘tirishtirish
|
|
5
|
2
|
Amaliyot soxasiga ishlov berish
|
|
15
|
3
|
Amaliyot soxasini anestiziya qilish ( penvomtoraksda II qovurg‘a oralig‘i va gidrotoraksda orqa qo‘ltiq osti yachizig‘i bo‘yicha VII – VIII oralig‘i).
|
|
20
|
4
|
II yoki VII – VIII qovurg‘alar oralig‘ida qovurg‘a yuqorigi qirrasidan ignani kiritish
|
|
20
|
5
|
Shpritsni tortib bo‘shliqqa tushish xisi bo‘lmaguncha ignani kiritish
|
|
20
|
6
|
Shpritsni tortib xavoni tortib olish
|
|
10
|
7
|
Ignani olib tashlash va aseptib bog‘lam qo‘yish
|
|
10
|
|
Jami
|
|
100
|
Torakotsentez amaliyoti
Maqsad: plevral bo‘shliqda yig‘ilib qolgan suyuqlik yoki eksudatni olib tashlash va plevrl bo‘shliq dnejlanishini tashkil etish
Ko‘rsatma: plevral bo‘shliqda yig‘ilib qolgan suyuqlik yoki eksudat
Anjomlar: kanyula uzunligi 8-15 smrezinali perexodnik qisqich, , 20 – grammli shprits, spirt, bog‘lama material, leykoplastir, 0,5 % - li novakain
Bajariladigan boskichlar:
№
|
Chora tadbirlar
|
Bajarmadi
|
To‘liq bajardi
|
1
|
Ko‘lkoplarni kiyish
|
|
5
|
2
|
Torakotsentez ko‘krak qafasi oldingi devori II – III qovurg‘alar oralig‘i yoki yon devorida qilinadi -
|
|
5
|
3
|
Yon devorda torakotsentez amaliyotida bemor xolati qarama qarshi tomonga ag‘darilgan. Ko‘krak qafasi oldingi devorida torakotsentez amaliyotida bemor xolati chalqancha va valik qo‘yilgan yoki o‘tirgan xolatda
|
|
15
|
4
|
Teri skalpel bilan kesiladi va ushlab turuvchi choklar qo‘yiladi
|
|
15
|
5
|
Troakarni plevral bo‘shliqqa kiritish (qovurg‘a yuqorigi qirrasi bilan) va stiletini olb tashlash
|
|
20
|
6
|
Troakar orqali plevral bo‘shliqqa drenaj kiritish drenaj tashqi uchini qisqichga olish
|
|
20
|
7
|
Troakar trubkasini olib tashlash va drenajni oldin qo‘yilgan iplar orqali teriga fiksatsiya qilish va keyingi tekshiruv rejasini tuzib olish
|
|
5
|
8
|
Drenaj atrofiga antiseptik suyuqlik bilan ishlov berish va steril salfetkalarni qo‘yish va drenajni doimiy aspiratsion sistemaga ulash
|
|
5
|
9
|
Plevral punksiyadan keyin rentgen kontrol. Bo‘lishi mumkin bo‘lgan asoratlari - qon ketish, qon tuflash, o‘pkadan xavo chiqishi qaysiki zudlik bilan plevral bo‘shliq aktiv aspiratsiya talab etadi
|
|
10
|
|
Jami
|
|
100
|
6. Malaka, ko‘nikma va bilimni tekshirish usullari
- og‘zaki;
- yozma;
- vaziyatli masalalar yechish;
- egallangan amaliy ko‘nikmalarni namoyish etish;
7. Joriy nazoratni baholash mezoni
№
|
O‘zlashtirish
% da
|
Baho
|
Talabaning bilish darajasi
|
1
|
96-100%
|
A'lo
“5”
|
- hulosa va qaror qabul qila biladi
- ijodiy fikrlay oladi
- mustaqil mushohada yurita oladi
- amalda qo‘llay oladi
- interaktiv o‘yinlar o‘tkazishda
yuqori faollik va ijodiy yondasha
oladi
- vaziyatli masalalarni to‘liq
asoslangan javob bilan to‘g‘ri
yecha biladi
- savolni mohiyatini tushunadi
- biladi, ishonch bilan aytib beradi
- aniq tasavvurga ega
|
2
|
91-95%
|
A'lo
“5”
|
- ijodiy fikrlay oladi
- mustaqil mushohada yurita oladi
- amalda qo‘llay oladi
- interaktiv o‘yinlar o‘tkazishda
yuqori faollik va ijodiy yondasha
oladi
- vaziyatli masalalarni to‘liq
asoslangan javob bilan to‘g‘ri yecha
biladi
- savolni mohiyatini tushunadi
- biladi, ishonch bilan aytib beradi
- aniq tasavvurga ega
|
3
|
86- 90%
|
A'lo
“5”
|
- mustaqil mushohada yurita oladi
- amalda qo‘llay oladi
- interaktiv o‘yinlar o‘tkazishda
yuqori faollik va ijodiy yondasha
oladi
- vaziyatli masalalarni to‘liq
asoslangan javob bilan to‘g‘ri yecha
biladi
- savolni mohiyatini tushinadi
- biladi, ishonch bilan aytib beradi
- aniq tasavvurga ega
|
4
|
81-85%
|
Yaxshi
“4”
|
- amalda qo‘llay oladi
- interaktiv o‘yinlar o‘tkazishda yuqori faollik ko‘rsatadi
- vaziyatli masalalarni yecha biladi,
lekin javobini asoslay olmaydi
- savolni mohiyatini tushuna biladi
- biladi, ishonch bilan aytib beradi
- aniq tasavvurga ega
|
5
|
76-80%
|
Yaxshi
“4”
|
- interaktiv o‘yinlar o‘tkazishda
faollik ko‘rsatadi
- vaziyatli masalalarni yecha biladi,
lekin javobni isboti to‘liq emas
- savolni mohiyatini tushuna biladi
- biladi, ishonch bilan aytib beradi
- aniq tasavvurga ega
|
6
|
71-75%
|
Yaxshi
“4”
|
- vaziyatli masalalarni to‘g‘ri yecha
biladi, lekin javobni isboti
to‘liq emas
- savolni mohiyatini tushuna biladi
- biladi, ishonch bilan aytib beradi
- aniq tasavvurga ega
|
7
|
66-70%
|
Qoniqarli
“3”
|
- savolni mohiyatini tushuna biladi
- vaziyatli masalalarni to‘g‘ri yecha
biladi, lekin javobini isbotlay
olmaydi
- biladi, ishonch bilan aytib beradi
- mavzuni alohida savollari
yuzasidan aniq tasavvurga ega
|
8
|
61-65%
|
Qoniqarli
“3”
|
- vaziyatli masalalarni yechimida
xatoliklarga yo‘l qo‘yadi
- biladi, ishonch bilan aytib bera
olmaydi
- mavzuning alohida savollari
yuzasidan aniq tasavvurga ega
|
9
|
55-60%
|
Qoniqarli
“3”
|
- biladi, ishonch bilan aytib bera
olmaydi
- qisman tasavvurga ega
|
10
|
50-54%
|
Qoniqarsiz “2”
|
Savollarning 1/3 javob beradi. Vaziyatli masalalar noto‘g‘ri yechilgan.
|
11
|
46-49%
|
Qoniqarsiz “2”
|
Savollarning 1/4 javob beradi. Vaziyatli masalalar noto‘g‘ri yechilgan.
|
12
|
41-45%
|
Qoniqarsiz
“2”
|
Savollarning 1/5 javob beradi. Vaziyatli masalalar noto‘g‘ri yechilgan
|
13
|
36-40%
|
Qoniqarsiz “2”
|
Savollarning 1/10 javob beradi. Vaziyatli masalalar noto‘g‘ri yechilgan
|
14
|
31-35%
|
Qoniqarsiz “2”
|
- hyech qanday tasavvurga ega emas
- bilmaydi
|
8. Mashg‘ulotning xronologik xaritasi
№
|
Mashg‘ulot bosqichlari
|
Mashg‘ulot shakli
|
Davomiyligi
(min.)
|
1
|
O‘qituvchining kirish so‘zi (mavzuni asoslash)
|
|
15
|
2
|
Amaliy mashg‘ulot mavzusini muhokama qilish, yangi pedagogik texnologiyalar (kichik guruhlar, munozara-bahs, vaziyatli masala, «qorbo‘ron», «aylana stol» va h.k.), shuningdek, ko‘rgazmali materiallar (slayd, audio-videokasseta, mulyaj, fantom, EKG, rentgenogramma va h.k.)ni qo‘llagan holda talabalarning dastlabki bilim darajasini tekshirish
|
So‘rov, tushuntirish
|
75
|
3
|
Muhokamaga yakun yasash
|
|
15
|
4
|
Talabalarga mashg‘ulotning amaliy qismini bajarish uchun topshiriq berish. Topshiriqlarni bajarish tartibi bo‘yicha ko‘rsatmalar va tushuntirish berish. Mustaqil kuratsiya
|
|
30
|
5
|
Talabalarni mashg‘ulotning amaliy qismini o‘qituvchi yordamida egallashi (tematik bemor kuratsiyasi)
|
|
45
|
6
|
Talabalarning o‘zlashtirgan nazariy bilimlarini va amaliy ish natijalarini muhokama qilish, mustahkamlash va mashg‘ulot maqsadiga erishilganlik darajasini hisobga olgan holda guruh faoliyatini baholash
|
og‘zaki so‘rov, test, munozara-bahs, amaliy ish natijalarini tekshirish
|
75
|
7
|
Ushbu mashg‘ulot bo‘yicha o‘qituvchining xulosasi, har bir talaba faoliyatini 100-ballik tizim bo‘yicha baholash va e'lon qilish. Keyingi darsga tayyorlanish uchun talabalarga vazifa berish (savollar to‘plami)
|
Axborot,
mustaqil tayyorlanish uchun savollar
|
15
|
9. Tekshiruv savollari
1.O‘pka o‘tkir yiringli kasalliklari rivojlanish sabablari.
2. O‘pka o‘tkir yiringli kasalliklari patogenezi .
3. O‘pka o‘tkir yiringli kasalliklari diagnostik usullari, invaziv va kam invaziv usullar roli, kursatma va karshi kursatmalar.
5. O‘pka o‘tkir yiringli kasalliklari konservativ davolash uchun ko‘rsatmalar.
6. O‘pka o‘tkir yiringli kasalliklari xirurgik davolash uchun ko‘rsatmalar.
7. O‘pka o‘tkir yiringli kasalliklari xirurgik davolash umumiy prinsiplari, profilaktikasi.
10. Tavsiya etilgan adabiyotlar
I. Asosiy:
1 Sh.I.Karimov «Xirurgik kasalliklar», 1991 g.
M.I.Kuzin «Xirurgicheskie bolezni», 1986 g.
Kolesnikov «Rukovodstvo po xirurgii lyogkix i plevrы» 1987 g.
Sh.I.Karimov, N.F.Krotov, Z.F.Shoumarov «Gnoyno-destruktivnыe zabolevaniya lyogkix i plevrы» 1996 g.
J.Z.Hagen, J.D.Hardy “Lung abscess revisited”, Ann Surg, 1983 № 6
J.M.Joseph, Y.Millery “Empiema thoracis”, Ann Surg, 1990
II. Qo‘shimcha:
7. Astapenko V.G. Prakticheskoe rukovodstvo po xirurgicheskim boleznyam. Minsk, 2004.
8. Savelev V.S. 50 leksii po xirurgii. Moskva 2004.
9. Diagnosticheskiy spravochnik xirurga – Astafurov V.N. 2003.
10. Laparoskopicheskaya i torakoskopicheskaya xirurgiya – Konstantin Frantzaydes. 2000.
11. Zdravыy smыsl v neotlojnoy abdominalnoy xirurgii – Moshe Shayn.2003g
12. Neotlojnaya abdominalnaya xirurgiya – Maystrenko N.A.2002g
13. Abdominalnaya xirurgiya – Grigoryan R.A. V 2-x tomax.2006g
14. Ma'ruza mavzusi bo‘yicha Internetdagi manzillar Mavzu bo‘yicha Internetdagi saytlar:
http://www.tma.tmn.ru/Vestnik
http://medi.ru/doc/83.htm
http://www.rmj.net/index.htm
http://www.consilium-medicum.com/media/refer
http://www.mediasphera.aha.ru
Do'stlaringiz bilan baham: |