Toshkent tibbiyot akademiyasi huzuridagi harbiy-tibbiyot fakulteti

Zirxli guruh
MON-50
MON-100
POMZ-72
MON-50
NQT RDGr
Razvedka guruhi
Razvedka guruhi
Razvedka guruhi
Razvedka guruhi
GOJO a.p
18-rasm Aholi punktida pistirma uyshtirish 

---

251 
Tog„li hududda olib boriladigan hujumkor harakatlarning o„ziga xos 
xususiyatlari 
Qo„shinlar ishtirokidagi hujum tavsifiga ega maxsus harakatlarni tog„li 
hududda olib borish vaqtida razvedkani tashkillashtirish va harakatdagi 
bo„linmalar qanotlarining ta'minotiga alohida e'tibor qaratiladi. Tog„larda razvedka 
olib borishning murakkabligi hamda uning yetarlicha samarali emasligi uni barcha 
turlarining faol harakatlari, shuningdek, boshqa qurolli vazirlik va idoralar 
organlari, davlat hokimiyatining mahalliy organlari va aholidan qo„shimcha 
axborot olishni talab qiladi.
Harakatlar mobaynida bo„linmalar qanotlarining ochiq bo„lishini 
ta'minlashga ular jangovar tartibi cho„qqisining o„ng yoki chap tomonga qaratgan 
holda tuzish, yasash, kuzatuv olib borish tartibini (rejimini) kuchaytirish hamda 
nisbatan xavfli yo„nalish tomon rezervlar bilan manyovr qilishga shay turish bilan 
erishiladi.
Tog„larda hujumkor harakatlarini olib borishdagi bo„linmalarning 
muvaffaqiyati nafaqat shtatdagi o„t ochish vositalari, balki qo„shimcha berilgan 
hamda madad beradigan artilleriya va aviatsiyadan o„z vaqtida o„t ochib 
dushmanga shikast yetkazish orqali ta'minlanadi.
O„t ochib shikast yetkazish mobaynida birinchi navbatda bo„linmalarning 
harakat yo„nalishlari va yo„l yoqalarida, shuningdek, hukmron balandlik va 
dovonlarda joylashgan tayanch punktlaridagi dushman bostiriladi. Dushmanga 
shikast yetkazishning asosiy vositalari quyidagilardir: quyi pog„onada – to„p, tank, 
BMP va granatomyotlarning to„g„ridan-to„g„ri nishonga olgan holdagi o„t ochish 
amali; ikkinchi pog„onada – artilleriya, BMP to„plari, minomyot va zenit 
qurilmalarining o„t ochish amali; keyingi pog„onalarda – jangovar vertolyot va 
samolyotlarning zarbalari. 
Motoo„qchi bo„linmalar, qoidaga ko„ra, dushmanning tayanch punktlariga 
qanotlar va front ortidan zarba berish uchun aylanib o„tuvchi otryadlarni ajratgan 
holda piyoda yurib harakatlanadi.

---

252 
Aylanib o„tish va o„rab olish, frontdan hujum qilish bilan birgalikda 
bo„linmalar tomonidan tog„larda jangovar vazifalarni bajarishning asosiy usuli 
hisoblanadi.
Aylanib o„tuvchi otryadlar, odatda, hukmron balandliklarni egallash, aholi 
punktlari va dushmanning chekinish yo„llarini qurshovga olish mobaynida uning 
qanotlari va front ortiga to„satdan zarbalar berish hamda boshqa vazifalarni hal 
qilishda qo„llaniladi.
Aylanib o„tuvchi otryad tarkibiga jangovar guruhdan vzvodgacha, aylanib 
o„tuvchi guruh tarkibiga esa jangovar guruhning kichik guruhidan guruhgacha 
kirishi mumkin. Aylanib o„tuvchi otryad Kalashnikov pulemyotlari, merganlar, 
ognemyot raschetlari, razvedka va minalarni zararsizlantirish vositalariga ega 
sapyorlar hamda dori-darmonlar to„plamiga ega sanitariya instruktorlari 
(yo„riqchilari) bilan kuchaytirilishi mumkin. Zaruratga ko„ra uning tarkibiga 
aviatsiya mo„ljallovchisi va artilleriya o„t ochish amaliga to„g„rilashlar kirituvchi 
qo„shilishi mumkin.
Baland tog„ hududlaridagi harakatlar vaqtida aylanib o„tuvchi otryad toqqa 
chiqish uchun ishlatiladigan anjom-aslahalar bilan ta'minlanadi. Uning harakatlari 
artilleriya olovi va jangovar vertolyotlarning zarbalari bilan qo„llab quvvatlanadi.
Aylanib o„tuvchi otryad qorong„i tushishi bilan hujum qilishning 
boshlang„ich marrasi (ko„rsatilgan ob'ekt) tomon pinhona harakatlanish uchun 
yuboriladi. Bunda piyoda yurganda uning tog„dagi harakat tezligi 0,6-0,9 
km/soatni tashkil etishi hisobga olinadi.
Harakatlanish mobaynida otryad (guruh) yaxlit mudofaa chizig„ining 
yo„qligi va o„q tushmaydigan maydonlar mavjudligidan foydalangan holda har 
qanaqasiga dushman bilan to„qnash kelishdan o„zini olib qochishi kerak. Aylanib 
o„tishning imkoni bo„lmagan taqdirda otryad (guruh) to„satdan o„t ochish va hujum 
qilish bilan dushmanni yo„q qiladi hamda qo„yilgan vazifani bajarishda davom 
etadi.

---

253 
Tor tog„ vodiylari va daralarda (kanonlarda) harakatlanish vaqtida 
motoo‟qchi batalyonning (vzvodning) jangovar tartibi, qoidaga ko„ra, burchagi 
orqaga qaratiladi va ichkariga katta masofaga cho„zilgan holda tuziladi.
Hujumkor harakatlarni tayyorlashda ishtirok etish uchun jalb qilinadigan 
artilleriya, shuningdek, to„g„ridan-to„g„ri nishonga olib o„t ochish uchun ajratilgan 
tank va BMP lar avvaldan daraning kirish joyi oldidagi o„t ochish pozitsiyalarini 
egallaydilar. Har bir motoo„qchi vzvodga aviatsiya mo„ljallovchisi va madad 
beradigan artilleriyaning o„t ochish amalini boshqarish uchun artilleriya o„t ochish 
amaliga to„g„rilashlar kirituvchi ajratiladi.
Darani (vodiyni) zabt etish motoo„qchi bo„linmalar tomonidan daraga 
(vodiyga) tutashgan hukmron balandliklarni qo„lga olishdan boshlanadi. Hujum 
daraning (vodiyning) har ikki tomonidan turli darajalarda olib boriladi: bitta 
bo„linma, odatda, kuchaytirilgan jangovar guruh, jang oldi tartibida bevosita 
balandliklarning cho„qqilari bo„ylab, ikkinchisi – balandlikning uchdan ikki 
qismida va uchinchisi uchdan bir qismida harakatlanib boradi. Har bir 
kuchaytirilgan jangovar guruhning oldida,