Toshkent tibbiyot akademiyasi ergashev u. Y. Xirurgik kasalliklar

Qorinning o‘q tekkan jarohatlaridagi tibbiy yordam xajmi. 
Jang maydoni birinchi tibbiy yordam (zararlanish o‘chog‘ida) jarohatlangan 
askarni topish, qorin jarohatiga katta (ayniqsa, jarohatdan ichak teri qismi va 
charvining to‘lib qolishi) va keng aseptik bog‘lam quyish. Har bir askar jarohatdan 
chiqib turgan ichki organlarni ichkariga tiqish mumkin emasligini bilishi shart. 
Qo‘shilib kelgan jarohatlarda shunga mos (xos) tibbiy yordam ko‘rsatiladi. 
Masalan, qorinning jarohatida va tizza qopqog‘i jarohatlanganida transport 
immobilizatsiya qilinadi. Jang maydonidan nosilkalarda ko‘chiriladi. Ko‘p qon 
yuqotilayotganda bosh tomoni pastga tushirilgan holda kuchiriladi. 
1.Shifokorgacha bo‘lgan yordam 
– birinchi tibbiy yordam kengroq holda 
o‘tkaziladi. Oldinroq qo‘yilgan bog‘lam to‘g‘rilanadi. Bog‘lam birlamchi tibbiy 

---

178 
punktda qo‘yiladi, bog‘lam keng bo‘lishi qorin devorining hamma tomonlariga 
etishi kerak. Anagetiklar yuboriladi; bundan tashqari, yurak vositalari beriladi va 
nosilkalarda birlamchi tibbiy punktga o‘tirgan holda olib boriladi. 
2.Shifokor yordami (Birlamchi tibbiy punktda).
Kechiktirib bo‘lmaydigan 
choralardan biri bu jarohatlanganlarni keyingi bosqichga qisqa vaqt ichida 
ko‘chirishga qaratilgan. Tibbiy saralash vaqtida qorin jarohati olganlar 3 guruhga 
bo‘lingan: 
I guruh – o‘rta og‘irlikda jarohatlanganlar. Bog‘lamlar to‘g‘rilanadi yoki 
yangisi qo‘yiladi, antibiotiklar yuboriladi; yana qoqshol anatoksini va morfin 
gidroxloridi ham yuboriladi. Chiqib turgan ichki organlar ichkariga kiritilmaydi. 
Steril pinset bilan steril marli salfetkalar ichak tugunlari orasiga va teriga qo‘yilib, 
ustidan katta quruq marli kompresslar qo‘yiladi, bu ichaklar tugunlarini ichak 
yo‘llarini sovishdan saqlash uchun. Kompresslar keng bint bilan fiksatsiya qilinadi. 
Sovuq vaqtlarda jarohatlanganlarni odyol bilan yopiladi, grelkalar qo‘yiladi, 
chunki sovuq qotish shokni kuchaytiradi. Bunday bemorlar iloji boricha havo 
yullari orqali ,tizzalari buklangan (tagiga odyollar yoki valik qo‘yilgan), orqaga 
yotgan holda birinchi navbatda transportirovka qilinadi. 
II guruh –og‘ir holdagi jarohatlanganlar kiradi. Ko‘chirishga tayyorlash 
bilan bir qatorda shokka qarshi tadbirlar o‘tkaziladi. Paranefral yoki 
vagosimpatik blokadalar, poliglyukin va og‘riq qoldiruvchi vositalarni vena ichiga 
yuborish, bundan tashqari nafas oluvchi va yurak analeptiklarini va boshqalarni 
yuborish. Ahvoli yaxshilanishi bilanoq askarlarni tezda sanitar transporti bilan 
keyingi bosqichga ko‘chirish kerak, unga bu bosqichda ixtisoslashgan jarrohlik 
yordami ko‘rsatiladi. Shaxsiy tarkib – jarohatlangan askar suyuqlik ichishi va 
ovqatlanishi qat’iyan man qilinishini bilish shart.
III guruh – Birlamchi tibbiy punktda parvarishlash uchun va simptomatik 
davolanish uchun terminal holdagi yaradorlar qoladi.