|
Aminoglikozidlar
– ular gentamitsin, kanamitsin, sizomitsin, tobramitsin,
yarim sintetik aminoglikozidlar – aminakatsin.
33
Tetratsiklinlar
– bu guruhga tetratsiklin, oksitetratsiklin, yarim sintetik
tetratsiklinlar – metatsiklin (rondomitsin), doksitsiklin kiradi.
Doksitsiklin harbiy dala sharoitida ko‘p qo‘llaniladi. Urush vaqtida harbiy tibbiy
ta’minotda tetratsiklinning ahamiyati juda katta. Mikrofloraga keng spektrda ta’sir
qilgani uchun doksitsiklin individual aptechkada, qo‘shin aptechkasida, sanitar
tibbiy va qo‘shin tibbiy sumkalarida ham bor.
Levomitsetin
(xloramfenikol) – ta’sir spektri keng antibiotik hisoblanadi,
ko‘pgina gramm musbat va yarim manfiy bakteriyalar xususida ta’sirchan preparat
organlarga va organizm suyuqliklariga yaxshi kiradi, gematoensefalik to‘siq orqali
kiradi, organizmdan siydik bilan chiqariladi.
Polimiksinlar
– spora hosil qiladigan tuproq bakteriyalari ishlab chiqaradigan
qardosh antibiotiklar guruhiga hisoblanadi. Turli polimiksinlar ko‘shimcha harflar
bilan ifodalaniladi, polimiksin M, V va hakozo.
Silga qarshi antibiotiklar
– streptomitsin va uning unumlari – rifamitsin,
flormitsin, sikloserin va boshqalar.
Zamburug‘larga qarshi antibiotiklar
– nistatin, grizeofulvin, amfoteritsin V,
levorin.
Hamma
antibiotiklarning
dozalari,
xossalari,
qo‘llanish
usullari
farmakologiya fanida bir muncha batafsil o‘rganiladi.
III.
ASEPTIKA, ENDOGEN VA EKZOGEN INFEKSIYA,
STERILIZATSIYA USULI, HAVO-TOMCHI INFEKSIYASI
Xirurgiyada infitsirlangan asoratlar eng ko‘p uchraydi va samarali bajarilgan
operatsiyaga qaramay, bu asoratlar nogironlikga yoki o‘lim hollariga olib kelishi
mumkin. Bu asoratlarning oldini olish xirurgiyaning asosiy qonun-qoidalari
hisoblanadi va u aseptika va antiseptikaga asoslanadi.
34
Jarohatga tegadigan hamma narsa steril, ya’ni mikroorganizmlardan holi
bo‘lishni talab qiladi. Aseptika jarohatga infeksiya tushishining oldini olishga
karatilgan tadbirlar yig‘indisidir.
Jarohatlarning mikroblar bilan ifloslanishini oldini olish uchun avval
infeksiya tushishi manbalarini bilish va ularning xususiyatlariga binoan tegishli
usullarni qo‘llash kerak. Infeksiya tushunchasi ostida mikroorganizmlarning
rivojlanishi, ko‘payishi tushuniladi. Bemorga ular tashqaridan (ekzogen) yoki
uning ichidagi (endogen) manbalardan tushishi mumkin.
Ekzogen infeksiyaning 4 turi bir-biridan farq qiladi: qontakt, implantatsion,
havo-tomchi turlari.
1.
Kontakt infeksiya bevosita tashqi omillar bilan aloqada bo‘lish natijasida
yuzaga keladi. Ko‘chada yoki daladagi bo‘lgan jarohat kontakt infeksiyaga tipik
misol bo‘lib xizmat qiladi. Bunday hollarda jarohatni keltirib chiqaruvchi yoki
jarohat bilan aloqada bo‘luvchi jismlar (avtomashina g‘ildiragi, belkurak, tuproq,
tosh va boshq.) ko‘p miqdorda mikroorganizmlar, jumladan, qoqshol tayoqchasi
yoki gazli gangrena bakteriyalari singari xavfli mikroorganizmlarni saqlaydi.
Jarohatga tushgan mikroblar uning eng chuqur qismlariga kiradi va jarohatning
yiringlashiga sabab bo‘ladi. Mikroblar operatsion jarohatlarga xirurg qo‘lidan,
sterillanmagan instrumentlardan va bog‘lov materiallaridan tushishi mumkin.
Hozirgi vaqtda kontakt infeksiya profilaktikasi operatsion hamshiralar va
xirurglarning asosiy vazifasi hisoblanadi. Bu turdagi infeksiyaning oldini olish
usullari yaxshi ishlab chiqilgan va ular to‘g‘risida to‘xtalib o‘tamiz.
2.
Implantatsion infeksiya to‘qimalar ichkarisiga infeksiyalardan yoki yot
jismlar (parchalar, cho‘plar, kiyimbosh bo‘laklar kabi) bilan birga tushadi. Tinchlik
davrida implantatsion infeksiya aksariyat choklar, protezlar, sun’iy organni
ko‘chirib o‘tkazishda (implantatlar), drenajlar qo‘yishda yoki tasodifan, masalan,
instrumentlar uchib chiqkan metall parchalari, operatsiyadan keyin qolib ketgan
tamponlar, salfetkalar, sharchalar va xirurgik instrumentlar bilan bog‘liq.
Implantatsion infeksiya operatsiyadan keyin uzoq vaqt o‘tgach, organizmning
35
immun tizimi zaiflashishi yoki organizmdagi boshqa infeksiyaning qo‘zg‘alishi
natijasida yuzaga chiqishi mumkin.
3.
Havo-tomchi infeksiyasi – operatsiya xonasi havosidan, tashqaridan yoki
so‘zlashish,
yo‘talish
vaqtida
mikroorganizmlarning
jarohatga
tushib
zararlanishidir. Uning oldini olishga quyidagi puxta o‘ylangan tadbir sistemasidan
iborat operatsion blok rejimiga qattiq rioya qilish yo‘li bilan muvaffaq bo‘linadi.
A’zo va to‘qimalarni ko‘chirib o‘tkazish operatsiyalari (buyrak, yurak)kabilarni
aseptikaga bo‘lgan talablarni oshiradi, bunday hollarda xirurglar operatsiya xonasi
havosini tamoman steril bo‘lishini ta’minlashga harakat qiladilar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
