Toshkent tibbiyot akademiyasi ergashev u. Y. Xirurgik kasalliklar

YoTOQ YaRALAR 
Yotoq yaralar (decubitus) yoki yumshoq to‘qimalar gangrenasi nerv-trofik 
o‘zgarishlar, qon aylanishining buzilishida namoyon bo‘ladi. Ular ko‘proq 
zaiflashib qolgan insonlarda, tananing uzoq vaqt ezilgan joylarida kuzatiladi. 
Yotoq yaralar bel, tovon va gavda terisi, teri osti to‘qimalarning ezilgan joylarda 
vujudga keladi (114-rasm). 
 
114-rasm. Yotoq yaralar vujudga keladigan nuqtalar. 
 
Klinik manzarasi.
Bu yaralar bilinmasdan boshlanadi. Bemor belining 
qotganligini, og‘riq bo‘lganini aytadi. Boshlanishida teri qizaradi, keyin unga 
sianoz qo‘shiladi. Teri shishadi, epidermis ko‘chadi, teri nekrozlanadi. Nekrotik 
to‘qimalar ajralib chiqadi, chuqur va yiringli yara paydo bo‘ladi. Ochilib qolgan 
dumg‘aza suyagi ko‘rinib turadi. «Yotoq» yaralar tovonda, son suyagi ustida, 
kurak sohasida paydo bo‘ladi. (115-rasm). Yara mikroblar tufayli sepsisga o‘tishi 
mumkin. 

---

282 
Davolash
ancha kiyinchilik tug‘diradi. Nekrotik to‘qimalar kesib tashlanadi, 
gipertonik eritmali bog‘lamlar, proteazalar (tripsin, ximotripsin, iruksol), 
antibiotiklar qo‘llaniladi. Kseroform yoki ruhli malham surtiladi. Fizioterapiya 
(UVCh, ultrabinafsha nurlar, sollyuks) keng qo‘llaniladi. Mumkin qadar yarali joy 
bosilmasligi chorasini ko‘rish zarur. 
115-rasm. Dumg‘aza va son suyagi ustida yotoq yara. 
 
Profilaktikasi.
Oldini olish uchun bemor parvarish qilinishi lozim. To‘shakka 
solingan choyshab tekis, quruq bo‘lishi kerak, chunki siydik, ajralmalar terini tez 
zararlantiradi, yangi yaralar hosil bo‘lishini tezlashtiradi. Defekatsiyadan so‘ng 
oraliq gigienasiga rioya qilish kerak. Badan terisi har kuni kamfora yoki salitsil 
spirt bilan artilib turiladi. Og‘ir bemorlar parolon, suv yoki havo bilan to‘ldirilgan 
to‘shakka yotqiziladi. Bel tagiga havo bilan to‘ldirilgan rezina chambar qo‘yiladi.