Toshkent tibbiyot akademiyasi ergashev u. Y. Xirurgik kasalliklar

 
 

---

272 
111-rasm. Sovuq abssessni punksiya qilish. a,b-noto‘g‘ri, v,g-to‘g‘ri 
 
AKTINOMIKOZ 
Aktinomikoz (actinomycosis) xronik spetsifik yuqumli kasallik. Spetsifik 
druzlar aniqlanadi, kuchli infiltrat rivojlanadi. 
Etiologiyasida ayrim zamburug‘lar Actinomyces igralli, Funqi imperfecti 
guruhiga oid grammusbat mikroorganizmlar, Actinomyces naestundit va Afachuie 
propinici muhim rol o‘ynaydi. Arpa poyasida va boshqa o‘simliklarda uchraydi, 
areali keng tarqalgan. Zamburug‘lar changli havodan nafas olinganda o‘pkaga 
tushishi mumkin. O‘simlik poyasi chaynalganda infeksiya ichaklarga o‘tishi 
mumkin. 
To‘qimalarida zamburug‘lar donsimon druzlar paydo qilishadi. Zamburug‘lar 
saprofitlar sifatida og‘iz bo‘shlig‘ida, chirigan tishlarda, kattalashgan bodomcha 
bez qavatlarida topiladi. Shilliq pardalarda zamburug‘lar to‘qimalarga o‘tadi. 
Ularda yog‘ochga o‘xshagan qattiq infiltrat paydo qilishadi. 
Klinik manzarasi.
Inkubatsion davri bir necha haftaga, yoki oylarga 
cho‘zilishi mumkin. Kasallik 50% pastki jag‘ va bo‘yin sohasida rivojlanadi. 
Keyin qattik infiltrat parchalanadi, ko‘p miqdorda oqma yaralar paydo bo‘ladi. 
Yiring chiqib turadi. Ularda sarg‘ish donachalar ko‘rinishidagi zamburug‘ 
druzlarini ko‘rish mumkin. Oqma yara atrofidagi teri ko‘kimtir yoki qizil rangda 
bo‘ladi. 
O‘pkaning pastki qismida perifokal pnevmoniya, abssesslar va ikkilamchi 
bronxoektazlar rivojlanadi. O‘choq ko‘krak qafasi devoriga, diafragmaga tarqaladi, 
qovurg‘alararo oqmalar paydo bo‘ladi. 
Qorinda ko‘proq ko‘richak zararlanadi. Appendikulyar infiltratni eslatuvchi 
qattiqlik paydo bo‘ladi va u qorinning old devorida oqma yara bo‘lib teshiladi. 
Differensial diagnozi
. Xavfli va xavfsiz o‘smalardan, sil limfadenitidan 
farqlash kerak. Teri osti sinamasi, aktinolizat bilan serologik reaksiya o‘tkaziladi, 
druzlar bo‘lgan yiring tekshiriladi. 

---

273 
Davosi
. Uzoq vaqt kompleks terapiya qo‘llaniladi. Yodli preparatlar, 
antibioktiklar, rentgen nurlari, qon komponentlari quyish, maxsus aktinolizatorlar 
qo‘llaniladi. Aktinolizatlar teri ostiga yoki mushak orasiga haftada ikki marta 0,5 
ml dan yuboriladi. Doza 2,0 ml gacha etkaziladi. 
Davo kursiga 20-25 in’eksiya qilinadi. Davolash kursi 2-3 oydan so‘ng 
takrorlanishi mumkin. Imkoniyatlarga qarab qattiq infiltrat operativ yo‘li bilan olib 
tashlanadi, yiring o‘chog‘i drenajlanadi.