Toshkent Tibbiyot Akademiyasi 1-son davolash ishi fakulteti 113-b guruh talabasi

Ҳужайранинг ўзида синтезланиб унга таъсир этувчилар эса эндоген омиллардир. Айрим эндоген омиллар ҳужайрадан чиқиб бошқа гуруҳ ҳужайралар учун экзоген таъсирда бўлиши ҳам мумкин. Хужайра муваффақиятли кўпайиши учун, хужайра цикли назорат қилинади. Хужайра цикли, чекпоинтлар орқали бошқарилади, улар маълум шарт-шароитлар амалга ошмагунча, ҳужайра цикли давомийлигини узайтиради. Ҳужайра циклининг кўплаб чекпоинтлари бор, биз улардан 3 тасини: G1 , G2 ва митотик чеБундан ташқари ҳужайра цикли, ташқи омиллар- гормонлар ёрдамида ҳам бошқарилади. Чекпоинтлар ичида G1 чекпоинти муҳим аҳамиятга эга, чунки агар ҳужайра бўлинса бу чекпоинтлар орқали ҳужайра цикли ўтади. Агар бу чекпоинтларда ҳужайра цикли ўтмаса, G0 ҳужайранинг тиним даври бошланиши мумкин, бунда ҳужайра бўлинмайди, ҳужайра ўзининг нормал функцияларини бошдан кечиради. Бунинг учун ўсиш омилларини аниқловчи тўғри ўсиш сигналлари G1 чекпоинтлари ячейкаларида қатнашиши керак. кпоинтларини кўриб чиқамиз.

Бундан ташқари, ҳужайра ДНК сининг бутунлиги ҳам текширилади. Агар ДНК бузилган бўлса, р53 оқсили бу чекпоинтларда ҳужайра циклини тўхтатади ва ДНК тикланишни бошлайди. Агар бу жараён бўлмаса, бунинг оқибати апоптозга олиб келади. Ҳужайрада ДНК репликацияси бўлганлиги текширилгунгача, G2 чекпоинтларида зудлик билан ҳужайра цикли тўхтатилади. Бундан ташқари, агар ДНК қуёш нурлари ёки рентген нурлар таъсирида зарарланган бўлса, ҳужайра цикли бу чекпоинтларда зарарланган ДНК тиклангунгача қамраб олинади, шунинг учун у қиз ҳужайрага ўтказилмайди. Бошқа чекпоинтлар митоз фазаларида фаолият кўрсатади. Хромосомалар ўқга тўғри бирикканлигига ишонч ҳосил қилиш учун, цикл метафаза ва анафаза орасида секинлашади ва аниқлик билан қиз ҳужайраларига ажратилади.

Бундан ташқари, ҳужайра ДНК сининг бутунлиги ҳам текширилади. Агар ДНК бузилган бўлса, р53 оқсили бу чекпоинтларда ҳужайра циклини тўхтатади ва ДНК тикланишни бошлайди. Агар бу жараён бўлмаса, бунинг оқибати апоптозга олиб келади. Ҳужайрада ДНК репликацияси бўлганлиги текширилгунгача, G2 чекпоинтларида зудлик билан ҳужайра цикли тўхтатилади. Бундан ташқари, агар ДНК қуёш нурлари ёки рентген нурлар таъсирида зарарланган бўлса, ҳужайра цикли бу чекпоинтларда зарарланган ДНК тиклангунгача қамраб олинади, шунинг учун у қиз ҳужайрага ўтказилмайди. Бошқа чекпоинтлар митоз фазаларида фаолият кўрсатади. Хромосомалар ўқга тўғри бирикканлигига ишонч ҳосил қилиш учун, цикл метафаза ва анафаза орасида секинлашади ва аниқлик билан қиз ҳужайраларига ажратилади.