Тошкент Тиббиёт Академияси

Rp.: Granulorum Natrii paraaminosalicylatis 100,0
D.S. 1 чой қошиқдан овқатдан кейин ичилсин.
ҲАПДОРИ (ПИЛЮЛА)
Ҳапдори (бош келишик бирлик сонда - Pilula, қаратқич келишик бирлик сонда - Pilulae).
Ҳапдорилар дозаланган шарсимон шаклдаги ичиш учун мўлжалланган қаттиқ дори шакли бўлиб, уларнинг вазни 0,1 дан 0,5 гача булади. Агар ҳапдори вазни 0,5 дан катта бўлса болюс деб аталади, 0,1 дан кам бўлса – гранулалар деб аталади. Ҳапдорилар тайёрлаш учун ҳапдори асоси, кўпинча органик сочмалар ва қуюқ экстрактлар ишлатилади: Extractum et pulvis radicis Glycyrrhizae, Extractum et pulvis radicis Gentianae, Extractum et pulvis radicis Taraxaci. Ушбу шакл берувчи моддалар Massae pilularum деб юритилади. Ҳозирда ҳапдорилар таблетка, драже, капсулалар бўлганлигидан кам қўлланилади. Ҳапдорилар дорихонада ex tempore тайёрланади. Ёрдамчи восита сифатида ҳапдорилар тайёрлашда крахмал (Amylum), оқ тупроқ (Bolus Alba), цинк оксиди (Zinci oxydum), глицерин (Glycerinum) қўлланилади.
Рецептда 25 – 30 ҳапдори ёзилади, чунки ҳапдори тайёрлайдиган ускуна шу миқдорга мўлжаллланган, шунинг учун ҳам ҳапдорилардаги дори моддасининг миқдори тайёрланадиган ҳапдорилар сонига қараб белгиланади (25 – 30; 50 – 60).
Мисол. Таркибида 0,001 стрихнин нитрати сақлаган 30 та ҳапдори ёзилсин. 1 ҳапдоридан ичилсин.
Ҳисоб: 0,001 х 30 = 0,03
Rp.: Strychnini nitratis 0,03
Massae pilularum q.s. (қанча керак бўлса)
ut f. pilulae N.30
D.S. 1 та ҳапдоридан ичилсин.
Ҳозирги вақтда қаттиқ дори шаклида таблеткалар, дражелар, капсулалар, сочмалар, гранулалар ва ҳапдорилардан ташқари янги қаттиқ дори шакллари қўлланилмоқда, жумладан карамеллар ва трошлар.
КАРАМЕЛЛАР (Caramel)
Қаттиқ дори шакли бўлиб, дори моддасининг шакар билан аралаштириш йўли орқали олинади. Уларни тайёрлашда ранги ва органолептик хоссаларига аҳамият бериш керак. Карамеллар оғиз бўшлиғи ва томоқ шиллиқ қавати касалликларида маҳаллий ишлатилади ва то сўрилиб кетгунча оғизда сақланади.
Масалан, замбуруғларга ва бактерияларга қарши таъсирга эга бўлган декамин препарати шундай карамеллар шаклида қўлланилади.