Тошкент Тиббиёт Академияси

Ишчи холати.
Ишчиларни таянч ҳаракат аппаратини зўриқишини энг кўп учрайдиган сабабларидан бири қулай иш холати ҳисобланади..Таянч ҳаракат аппаратини зўриқиш даражаси қулай иш холатларидан четланиш билан тўғри боғланишда бўлади. Оптимал бурчаклардан олдинга ёки ён томонларга букилиш умуртқа поғонасининг турли қисмларида сезиларли зўриқишларни келтириб чиқаради. Аёллар организмига ўтириб ва туриб бажариладиган иш фаолияти салбий таъсир кўрсатиши мумкин. Масалан: тўқувчиларда узоқ вақт туриб иш бажариш қон айланишига сезиларли таъсир кўрсатади, турли қон томир реакциялари ва оёқлар веналарини варикоз кенгайиши холларини кўпайтиради. Кичик тозни қон билан тўйинишини кўпайтиришга олиб келадиган энг ноқулай холат ўтириб ва букилган холатда иш бажаришдир. Рационал иш холати наустозга қуйиб ўтириб иш бажариш, энг оптимал иш холати алмашиб «ўтириб-туриб» бажариладиган холат ҳисобланади. Аёлларда оёққа ва умуртқа поғонасига тушадиган статик ва динамик юкламалар (10 йил ва ундан ортиқ стажга эга бўлганларда) 30,34 ёшга кириб чуқур бел лордозига эга бўлган ҳарактерли стереотипли осанкани шаклланишига олиб келади.
Хомиладорликни кечиши ўрганиётиб шулар аниқландики, аёллар танасининг статикаси хомиладорлик ва туғруқ асоратлари билан корреляцияда бўлади, яъни хомиладорликнинг 1-ярмидаги токсикозлар, иҳтиёрсиз оборотлар (бола танлаш), муддатидан олдинги туғриқлар. Аёлларни ноқулай иш холатларида уларнинг спецефик функциясининг бузилишини профилактика мақсадида иш холатларини тез-тез ўзгартириб туриш, ишлаб чиқариш ва турмушда гимнастика билан шуғулланиш жуда зарур.
Микроиқлим.
Ишлаб чиқариш муҳитида кенг тарқалган физик факторлардан бири бу қизиётган микроиқлим (ҳаво ҳароратини ортиши, иссиқлик нурланиши) ҳисобланади. Кўпинча бу омил жисмоний зўриқишлар билан қўшилган холатда бўлади. Бу шароитлар қўшимча равишда юрак қон томир систеъмасига зўриқиш чақиради ва функционал ҳарактердаги силжишлар келтириб чиқаради ва функционал ҳарактердаги силжишлар келтириб чиқаради МНС функциялари бузилади, диққат эътибор ёмонлашади, ҳаракат координатаси бузилади. Организмни ташқи кузгатувчиларга нормал реакцияси пасаяди. Иситаётган микроиқлиматни семиз одамлар ва тер безлари тугма, шаклланмаган шахслар ёмон ўтказадилар. Метоболизм сёкин кетиши, яъни ирсий алмашинув 10% паст холатда ва кислородга бўлган эҳтиёж ҳам 3 марта кам бўлиши билан эркақларни организмига нисбатан фарқ қилади. Аёллар тана массасини камлиги сабабли атроф муҳит температурасини ўзгариши уларга кучлирок таъсир кўрсатади.Шу билан
биргаликда аёлларда тери ости ёг клеткасини яхши ривожланганлиги сабабли теплоизоляция мустахкамдир. Атроф муҳит ҳарорати ортганда тер ажратишни бошланиши сёкинлашган, тер безларини секторлар фаолиятида пасайган бўлиб, жинсий гармонларни таъсирида бўлади. Совутувчи температура шерситларини таъсири организмни ишлаб чиқариш даражасига тери копламлари изоляцияловчи ҳусусиятга боғлиқ бўлади. Ноқулай микроиқлимни бола тугиш функциясига ноқулай таъсири тўлиқлиги аниқланмаган, лёкин аёлларда иш фаолияти узоқ иситилиш билан боғлиқ
бўлганларда қонтрольга нисбатан хомилани асфикциясига олиб келувчи фарқ 5 марта кўп учрайди.
Профилактика.
Техник, технологик, санитар техник чора тадбирлар. Ишчи уринларини
ташкил қилишда қорин соҳаси ва тоз органлари соҳасида жойлашган
истилувчи юзалар билан ишлаш мумкин эмас.
Терига таъсир.
Тахминан 75% ҳамма касб касалликларини ичида аёлларда касб билан боғлиқ
дермотозлар кўпроқ учрайди. Аёллар эркақларга нисбатан касбий тормозлар
билан ўртача 3 йил олдин касалланадилар.