Тошкент Тиббиёт Академияси

7 БОБ. АЁЛЛАР МЕҲНАТ ГИГИЕНАСИ.
Аёлларни меҳнат гигиенасини ўрганиш, аёлларга таъсир қилувчи омилларни устидан санитария назоратини ўтказиш мухим урин тўтади. Бунга сабаб:
-илмий техника тараққиётини ривожланиш йўлида аёллар меҳнатидан фойдаланишни кучайиши ва уларни тўтган ўрни.
-аёллар организмига таъсир этувчи омилларни ўзига хос ҳусусиятлари ва уларни зарарли таъсирини олдини олиш профилактик чора тадбирлари.
-аёлларни-касбдан заҳарланиш ва касб касалликлари келиб чиқишини олдини олиш аҳамиятлари ва режалаштирувчи қонуний хужжатлардан
фойдаланиш.
Ишлаб чиқаришни ҳар хил тармоқларида аёллар меҳнатидан
фойдаланиш ўзига хос ҳусусиятлари.
Фан ва техника тараққиётининг ютукларида фойдаланиш аёллар меҳнатида фойдалаланишни имкониятини кучайтиради. ишлаб чиқаришни техник даражасини ортиши билан аёл ва эркак ишчи кучини бандлилик фарқи камайиб бормоқда. Жамоат ишлаб чиқаришда аёлларни фаол қўшилиши катта ижтимоий ва иқтисодий, биологик
ўзига хос ҳусусиятларига эга.
Бутун дунёда умумжамоа ишлаб чиқариш меҳнати билан банд бўлган аёллар сони ортиб бормоқда. Республикамизда Призидент таъсис этган «Соғлом авлод учун» ордени, «Аёллар йили» ва «Соғлом авлод йили» деб эълон қилиниши аёллар меҳнатидан фойдаланиш, уларни саломатлигини сақлаш ва мустахкамлаш йўлида катта ишлар амалга оширилмоқда.
Аёллар меҳнатидан фойдаланишни асосий кўрсаткичларидан бири бўлиб аёллар меҳнат ресурсларини жамоат ва шаҳсий секторлар орасида тақсимланиши ҳисобланади. СНГ мамлакатларида аёл меҳнатидан фойдаланиш ўзига хослиги, аёлларни умумжамоат секторларида юқори даражадаги бандлиги киради.
СНГ да 85% аёллар ҳалк хужалиги тармоқларида ишлайдилар ва 75% аёллар эса турли хил ўқиш ишлари билан бандлар.
Замонавий этапда аёллар ишчи кучидан фойдаланишни энг асосий ҳусусияти аёлни ҳалк ҳўжалигини турли тармоқларида мутахассислар сифатида ишлаб чиқаришни ташкилотчи ва ишбилармон мутахассис ишчилар сифатида катнашиш ҳисобланади. Жамоат ишлаб чиқариш билан банд бўлганларни сони ичида аёллар ярмини ташкил қилади. Олий ва ўртача маълумотли мутахассислар ичида аёллар 60% ни ташкил қилади.
Аёллар ўртасида: 58% - инженерлар
67%-врачлар ичида
87%о-иқтисодчилар
89%о-бухгалтерлар
91,5%-кутубхоначилар ва библиографлар ичида ва бошқа соха мутахассислари мавжуд.
Халк ҳўжалиги турли тармоқларида амалий ишлаётган аёллар, ишлаб чиқариш муҳитини компонентлари (кимёвий моддалар, шовқин, вибрация юқори ёки паст ҳароратдаги ҳаво муҳити, электромагнит тўлқинлар) таъсирида ва Меҳнат жараёни омиллари (оғир юкни кўтариш, ноқулай ишчи холати, курув аъзосини зўрикиши, диққат, нерв-эммацион, зўриқишлар ва бошқалар) таъсири остида бўладилар. Бу омиллар маълум бир даражада ва таъсирини давомийлигида аёллар организмига таъсир қилиб, уларнинг махсус функцияларини бузилишига олиб келишин мумкин.
Ишлаб чиқаришдаги зарарли омилларни аёл организмига таъсири саволларни ечаётиб организмни бир бутунли принципини эсдан чиқармаслик керак, яъни иккала жинси функциона холатиь: ва касбий патологияси бир хил бўлади, лёкин маълум бир зарарли омиллар
аёлларни репродуктив функциясини ҳисобга олган ҳолда уларга
кучлирок таъсир кўрсатади.