Тошкент тиббиёт академияси п. Р. Алимходжаева, Н. М. Туйчибаева, А. А. Абдувалиев, М. С. Гильдиева

7. 110 та аминокислота қодиқларидан иборат пептид синтези хақидаги маълумотга ьуьувчи ДНК узунлиги?
A. 220 нуклеотид
B. 110 нуклеотид
C. 55 нуклеотид
D. 440 нуклеотид
E. 330 нуклеотид
8. Қайтар транскриптазалар (реверталар ёки РНК га боғлиқ ДНК-полимераза) катализлайди:
A. рРНКда ДНК синтези
B. ДНК да иРНК синтези
C. ДНКда барча РНК синтези
D. РНК да ДНК синтези
E. ДНК да ДНК синтези
9. Эукариотларда ирсий аппарат қуйидагича: акцептор зона–экзон–интрон–экзон. Бундай структур-функционал тузилиш транскрипция хусусиятига боғлиқ. Кўрсатилган схема бўйича мРНК қандай бўлади?
A. экзон–экзон
B. экзон–экзон–интрон
C. экзон–интрон–экзон
D. акцептор зона–экзон–интрон–экзон
E. акцептор зона–экзон–экзон–интрон
10 . Бактериялар А ва В штаммлар конъюгацияси вақтида конъюгациянинг 3 дақиқасида Str ген, 5 дақиқасида Вас ген, 9 дақиқасида эса Ins ген. Бу нимадан далолат беради:
A. генетик коднинг туғмалигидан
B. бактерияларда нуклеотидларнинг мозоикалигидан
C. генларни чизиқли жойлашувидан
D. репарация жараёнлари мавжудлигидан
E. геномнинг экзон-интрон тузилишидан

9 БОБ. ТИББИЙ-ГЕНЕТИК МАСЛАҲАТ БЕРИШ

Хозирги вақтда ирсий касалликларнинг олдини олишда тиббий-генетик маслаҳат бериш муҳим аҳамиятга эга, бунда ирсий касалликлар билан оғриган беморлар ва уларнинг оила-аъзолари улардан бемор фарзандлар туғилиш эҳтимоли тўғрисидаги саволларга жавоб олишлари мумкин.

Тиббий-генетик маслаҳат бериш ихтисослаштирилган тиббий ёрдамнинг бир тури бўлиб, бемор фарзанд туғилишни башоратлаш, маслаҳат олувчиларга ушбу ходисанинг эҳтимолини тушунтириш ва оиланинг қарор қабул қилишида ёрдам бериш унинг моҳиятини ташкил қилади.
Тиббий-генетик маслаҳат бериш ирсий касалликлар билан оғриган беморлар сонини камайтиришда мухим аҳамиятга эга. Ушбу масалани ўрганиш ирсий патологияларни даволашга тўғри ёндошиш, беморни генетик шифокорга юбориш ва ирсий касалликларни олдини олиш борасидаги чора-тадбирларни кенг тарғиб қилишда жуда муҳим ўрин тутади, бу эса уларнинг сонини камайтиришга сезиларли даражада таъсир қилади.
Шундай қилиб, тиббий-генетик маслаҳат бериш – бу шундай жараёнки, унинг натижасида беморлар ёки уларнинг қариндошлари ирсий касалликлар хавфини ёки унинг авлодларда намоён бўлиши, ушбу касалликларнинг оқибатлари, уларнинг авлоддан-авлодга ўтиш эҳтимолини, хамда касалликни профилактикаси ва даволаш усуллари хақида тўлиқ маълумот оладилар.
Маслаҳат бериш жараёнида қуйидагилар аниқланади:

• 
  ташхислаш, бу тадбирсиз барча маслаҳатлар ишончли асосларга эга бўлмайди;
  
• 
  хавфнинг математик баҳолаш, у баъзи ҳолларда оддий, баъзида эса мураккаб бўлиши мумкин;
  
• 
  тасдиқловчи аҳамияти, бу таъкидлашга асосланган бўлиши зарур, маслаҳат олган инсонлар хақиқатдан хам ундан наф олишлари шарт, хамда ундан келиб чиқиб олдини олиш имкониятларини билишлари керак.
  

Тиббий-генетик маслаҳатларнинг вазифалари ва босқичлари. Тиббий маслаҳат беришнинг асосий мақсади - бемор фарзанд туғилишини олдини олишдир.
Одатда, маслаҳатга ирсий ёки туғма касал фарзандли ёки қариндошларда ирсий касалликларга мойиллиги бўлиши сабабли касаллик келиб чиқиши эҳтимолига гумон қилган, қариндош-уруғлар ўртасидаги никоҳ, ота-оналарнинг ёшлари (35-40 ёшдан катта), нурланиш ва бошқа сабаблар билан мурожат қиладилар. Маслаҳат бериш бир неча босқичда олиб борилиши зарур: