Toshkent «noshir» 2017

Trast xizmatlari
. Bu – banklar faoliyatining keng tarqal-
gan sohasidir. Tijorat banklari tarkibida ushbu operatsiyalarni
bajarish uchun maxsus trast-bo‘limlar tuziladi. Ular xususiy
mulkdorlar, shuningdek, firma va aksiyadorlik jamiyatlari
uchun trast operatsiyalarini amalga oshiradi. Ularga aktivlar
(mulk)ni tasarruf etish, aksiyadorlik jamiyatlari ishini
boshqarish, vositachilik xizmati ko‘rsatish kabilar kiradi.
Aktivlarni tasarruf etish.
Bu guruh operatsiyalarining
eng ko‘p tarqalganlariga pensiya, o‘zaro va boshqa maqsadli
fond (jamg‘arma)larni boshqarish bo‘yicha ko‘rsatiladigan
xizmatlar kiradi. Mazkur holda trast – bo‘limning ishi
mablag‘larni biror maqsadli fondga va trast to‘g‘risidagi
shartnomaga asosan oluvchilarga pul to‘lash uchun
mablag‘larni to‘plash, jamg‘arish (akkumulatsiyalash)dan
iborat. Alohida shaxslar uchun trast-bo‘lim vasiyatnoma
bo‘yicha, ishonchli shaxsga (vasiyatnoma ijrochisi sifatida)
xizmat ko‘rsatishi mumkin. Bir qancha hollarda trast-bo‘lim
firma tomonidan chiqarilgan obligatsiyalarning saqlanishini
ta’minlaydigan qimmatli qog‘ozlar egasi bo‘lishi ham
mumkin.
Kompaniya ishlarini yoki alohida shaxsning mulkini
boshqarish
. Bunday boshqarish vaqtinchalik, muvaqqat
xususiyatga ega bo‘lishi mumkin. Korxona qayta tashkil
etilayotgan, qo‘shilayotgan, sanatsiya qilinayotgan yilda katta
tashkiliy, moliyaviy qiyinchiliklarni boshidan kechiradi yoki
bankrot bo‘ladi. Shunday paytda trast-bo‘lim ishonchli shaxs
sifatida kreditorlarga qarzlarni, budjetga to‘lanmagan
soliqlarni to‘laydi, korxonani tutatishga oid hujjatlarni
rasmiylashtradi, vakolatlik vazifalarini bajaradi va h.k. Xususiy
shaxsning mulkini boshqarish trast bitim asosida yoki sud
farmoyishi bo‘yicha, odatda, ishonchli shaxs yoki uchinchi
shaxs (masalan, layoqatsiz) bo‘lgan benefitsiar foydasiga
amalga oshiriladi. Mazkur holda bank o‘z nomidan ish tutib,
mulkning har xil turlarini boshqaradi, mablag‘larning samarali

---

142
143
qo‘yilishini ta’minlaydi, bunday qo‘yilmalardan tushadigan
daromadni va trast bitimning asosiy summasini tasarruf etadi.