Toshkent moliyainstituti n. Atayeva, F. Rasulova, M. Salayeva, S. Hasanov

1 A.Zunnunov. 0 ‘rta Osiyoda pedagogik fikr taraqqiyotidan lavhalar. -  T.: «Fan», 1996,41-bet.

80

---

so‘rayman»  debdi.  Yig‘ilganlar:  «o‘g6lim  biz  sizdan juda  xursandmiz, 

bizning mushkulimizni  oson qildingiz,  bog‘-rogiarimiz  qayta ko4kardi. 

Sizdan  hech  yomonlik  ko6rmadik.  Otangiz  chaqirgan  ekan,  ilojimiz 

qancha.  Ota-onangiz  oldiga  boring,  umringizdan  baraka  toping,  yaxshi 

qalliq  uchrasin,  bola-chaqali  boiing.  Otangizga,  volidangizga  bizdan 

duo deng»  deb, javob beradilar.  Bu ertakni o‘qigan bolada yaxshi xulqli 

boiish, duo olish, ota-onaga rahmat keltirish ishtiyoqi tugiladi.

Ota-onalarga,  qariyalarga,  ustoz  va  qimishli  kishilarga  hurmat- 

e’tiborda  boiish,  o6z  qadr  qimmatini  saqlash  o‘zbeklarga  xos  qadimiy 

an’analardandir.  «Otang ishga buyursa,  nomozingni buzib  bajar»,  «Ota 

bo‘lmay,  ota  qadrini  bilmas,  ona  bo imay  ona  qadrini»,  «Kattaga 

hurmatda  bo‘l,  kichikka  izzatda  bo‘b>,  «Kelmaganni  ketidan  borma», 

«Oriyatsiz  odamdan  qoch»,  «Qadr  bilmas  qarindoshdan,  qadr  bilgan 

yot yaxshi»,  « 0 ‘z  qadrini  bilmagan,  kishi  qadrini  bilmas»,  «OHmdan 

xo ‘rlik yomon»,  «Shuhrat bo ‘Isa,  davlat kelur.  davlat  bo ‘Isa  -  savlat», 

«Bilim  davlatdan  qimmat»,  «Ilmsiz  bir  yashfor,  ilmli  ming  yashar», 

«Ilmu hikmat suvni yondirar».

Oczbek xalqining milliy  qiyofasini,  xarakter xususiyatlarini,  ularga 

xos  boigan  sifat  va  fazilatlami  ifodalovchi  o‘zbek  xalq  maqollarini 

cheksiz davom ettirish mumkin.

Shuningdek,  zbek  xalq  pedagogikasida  odobsizlikni  qoralashda 

qargish  usuli  ham  ishlatilgan.  Zero,  quyidagi  satrlami  o‘qigan  bolada 

yomon  yoidan  yurish,  odobsiz  boiishdan  chekinish  tuyg6ulari  paydo 

boiadi:

Sen juvonmarg, eshit mening tilimni,

Nega sen yigiatding mening ulimni?

Nega urding echki boqar kalimni?

Senda odam bilib yurgin yo4lingni!

Boymamat hurmati, siylab turayin,

Bundan b o iak  tekkin qani, ko‘rayin,

E juvonmarg, bilganimday qilayin,

Qarab turgin, sen ham meni bilasan,

Echki boqar kalga tegsang 

0‘lasan.1

Shunday  qilib,  o‘zbek  xalq  pedagogikasi  bola  ko4rish,  uning 

taiim-tarbiyasini  amalga  oshirish,  yoshlami  odob-axloq  qoidalariga 

odatlantirish  va  uni  amalga  oshirishda  foydalaniladigan  usul  va 

vositalarni  qamrab  oladi.  Shuning  uchun  ham  yosh  avlod  xalqimiz