Toshkent moliyainstituti n. Atayeva, F. Rasulova, M. Salayeva, S. Hasanov



Download 20,47 Mb.
Pdf ko'rish
bet72/679
Sana31.12.2021
Hajmi20,47 Mb.
#271115
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   679
Bog'liq
umumiy pedagogika

«Sokrat  usuli»  deb  atalgan.  «Sokrat  usuli»dan  keyingi  davrlar 

uslubiyatida suhbatni «fikr qo ‘zg ‘ovchi savollar usuli» nomida o6tkazish 

paydo bo6ldi.

Umuman,  Sokrat yaratgan axloqiy  tarbiya maktabi umumiy fazilat, 

bir  qator  xususiy  fazilatlardan,  ya’ni  jasurlik,  donolik,  mtadillik, 

adolat  va boshqalardan tashkil  topgan har bir fazilat u yoki  bu turdagi 

bilimlardan  iborat  edi.  U  har 

bir  fazilatning  u  yoki  bu  turdagi 

bilimlardan  iborat  ekanligini  asoslab  berdi.  Ya’ni  mardlik -   qo6rquvni 

daf  qilishini,  donolik  -   qonunlarga  rioya  qilishni,  mo’tadillik  -   o6z 

hissiyotlariga erk bermaslikni,  adolat -  yaxshilikni qanday qilib amalga 

oshirishni  o6rgatadi,  deb  taiim   berdi.  Shu  sababli  u  yoshlami  fazilatli 

hayotga  o6rgatishdan  oldin,  inson  eng  awalo  umumiy  axloq 

mezonlarini,  inson  uchun  muqaddas  boigan  barchaga  xos  umumiy 

fazilatlarni  bilishi  zamr,  deydi.  Shuningdek,  u  -   kimgaki  oliyjanob 

insoniy fazilatlami bilish ravo ko6rilgan bo6lsa, ana shu odamgina yaxshi 

fazilatni  ko6rsata  olishi  mumkin  deyish  bilan,  fazilat  va  bilimni  aynan 

bir  narsa  deb  saboq  beradi.  Uning  fikricha,  insonlardagi  fazilat,  ya’ni 

axloqiy  fazilatlar  fan  tufayli,  taiim   berish  bilan  qoiga  kiritilganligi 

sababli, axloqiy  rivojlanish barkamollik asosini tashkil etar ekan.

Sokratning  axloqiy  qarashlarida  tabaqalanishga  xos  tengsizlikni 

yaqqol  sezish  mumkin.  Uning  fikricha,  axloq  faqat  imtiyozli 



«mumtoz»\argeigma  xos,  «mumtoz»  kishilar  haqiqiy  axloqning  yagona 

egalari  boiganliklari  uchun  hokimiyat  ham  ulaming  qoilarida 

bo6lmog6i  kerak  deydi.  «Sara»  boimaganlar  qora  xalqning,  avomning 

hokimiyati axloqsizlik sifatida rad etilmog6i kerak, deb ko6rsatadi.

Qadimgi  Yunoniston  mashhur  faylasuflaridan  yana  biri  Plaion 

(eramizdan  awalgi  424-347-yillar)  -   idealist  faylasuf  Sokratning 

shogirdi,  obyektiv  idealizm  nazariyasining  asoschisi  edi.  U  «g‘oyalar 

dunyosi»m  birlamchi,  his  qiluvchi  narsalar  «tur»  yoki  «ideyalar»  deb 

atadi.


Platon odamni hodisalar dunyosi deb  ikkiga boiib  o6rgandi.  Uning 

nazarida, narsalar ideyalar olamining soyasidir, xolos.

Afina  aristokratiyasining  namoyandasi  boigan  Platon,  aristokrati- 

yaning  abadiy  hukmronligi  haqidagi  nazariyani  ilgari  surdi.  Uning 

fikricha,  ideal  aristokratik  davlat  uch  xil  ijtimoiy  guruh: faylasuflar,

103



jangchilar,  hunarmandlar va dehqonlar guruhidan iborat bo ‘lishi lozim 

ekan.  Faylasuflar  davlatni  boshqaradilar,  jangchilar  uni  har  qanday 

dushmandan  himoya  qiladilar,  uchinchi  guruh  esa  mehnat  qilib,  m o‘l 

hosil  yetishtirib,  faylasuflar  va  jangchilami  boqadilar,  degan  jikrni 

olg‘a suradi. Shuningdek, u qullami ham saqlanib  qolishini aytib, uning 

tasawuridagi 

ideal  davlatni  qullar  ham,  hunarmandlar  ham 

huquqsizdirlar,  pastkashlik  hamda  qanoat  va  itoatkorlik  fazilatlarigina 

hunarmand kosiblarga va dehqonlarga  xos deb ta’kidlaydi.

Platonning  fikricha,  u  olg‘a  surilgan  g‘oya,  bu  davlatning  maqsadi 

oliy  ezgulik  g‘oyasiga  yaqinlashishdir:  bu  g‘oya,  asosan,  tarbiya  yo‘li 

bilan ro‘yobga chiqishini ta’kidlaydi.

«Tarbiya,  — deydi Platon,  — davlat  tomonidan  tashkil etilmoi  va 

hukmron  guruhlaming  -  faylasuflar  va jangchilaming  manfaatlarini 


Download 20,47 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   679




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish