Toshkent moliya va iqtisodiyot kolleji

7- MAVZU Хo’jаlik muоmаlаlаri tа’siridа bаlаnsdа

ro’ y bеrаdigаn o’zgаrishlаr

Reja:

1. 
   Buхgаltеriya bаlаnsidа birinchi xil,ikkinchi xil,uchunchi xil va to’rtinchi xil o’zgarish
   
2. 
   Buхgаltеriya bаlаnsidа o’zgаrishlаrni hisоbgа оlinishi
   

Bozor iqtisodiyoti sharoitida har bir xo'jalik yurituvchi subyekt o'z mablag'larining to'liqligini ta'minlash bilan birga xo'jalik faoliyatidagi o'zgarishlarni mablag'lar holatiga ta'sirini ham nazorat qilib borishi kerak.

Mablag'lar holatidagi har bir o'zgarish mulk egasini u yoki bu mablag'ga bo'lgan ehtiyojini aniqlash imkonini beradi. Xo'jalik faoliyati davomida amalga oshirilgan har bir operatsiya, o'z navbatida, mablag'lar holatiga o'z ta'sirini o'tkazib boradi. Buxgalteriya balansida shunday o'zgarishlar amalga oshiriladiki, ular bir vaqtda mablag'larning joylanishi va tashkil topish manbalarining o'zgarishiga olib kelsa, ikkinchi bir o'zgarish bir turli mablag'larni o'zgarishi bilan namoyon bo'ladi.

Buxgalteriya balansida xo'jalik operatsiyalari ta'sirida ro'y beradigan o'zgarishlarni aniqlashdan asosiy maqsad birinchidan, mablag'lar to'liqligini nazorat qilish bo'lsa,

ikkinchidan, ularni turlari bo'yicha mulk egasini xabardor qilishdir.

Xo'jalik operatsiyalari ta'sirida balansda ro'y beradigan o'zgarishlarni to'rt xildagi o'zgarishga bo'lib o'rganish maqsadga muvofiqdir.

Birinchi o'zgarishga, buxgalteriya balansining bevosita bo'limidagi o'zgarishni ko'rsatish mumkin, bu o'zgarish jami balans summasining o'zgarishiga o'z ta'sirini o'tkaz- maydi, faqat bevosita bo'lim ichidagi balans moddalarini o'zaro o'zgarishiga olib keladi. Misol uchun korxona balansidagi „Hisob-kitob" schotidan kassaga 20000 so'm pul oldi. Bu xo'jalik muomalasi hisob-kitob schotida pulni 20000 so'mga kamayishini ko'rsatsa, bir vaqtda kassada 20000 so'm pulni ko'payganligini ko'rsatadi. Balansda hisob-kitob va kassa schotlari ikkinchi bo'limda ko'rsatilgan. Bu operatsiyaga asosan bevosita bo'limdagi mablag'lar holatida o'zgarish bo'lishi tabiiy, lekin jami balans summasi o'zgarmaydi. Demak, xo'jalik operatsiyalari ta'sirida buxgalteriya balansida bo'ladigan o'zgarish birinchi xil o'zgarish deyiladi.