Toshkent moliya va iqtisodiyot kolleji

Baholash va kalkulatsiya — korxona va tashkilotlardagi mavjud mablag'lar harakati buxgalteriya hisobida ifodalanadi, mahsulot ishlab chiqarishda sarf qilingan xarajatlarni o'rganiladi, baholash va kalkulatsiya alohida ahamiyatlidir. Mablag'lar harakatini o'rganish asosan pul o'lchov birligida yuritilishini hisobga olgan holda baholash pul ifodasida yuritiladi.

Ikki yoqlama yozuv va schotlar — buxgalteriya hisobining o'ziga xos xususiyatlaridan biri amalga oshirilgan xo'jalik operatsiyalari tegishli schotlarda ikki yoqlama yozuv bilan ko'rsatiladi. Har bir amalga oshiriladigan xo'jalik operatsiyasidan birining ko'payishi ikkinchisining ozayishiga olib keladi. Korxona mablag'larining holatini o'rganishda u yoki bu mablag'ga bo'lgan talabni aniqlashda schot ko'rsatkichlari asos uchun o'rganiladi. Amalga oshirilgan xo'jalik operatsiyalarini tegishli schotlarda ikki yoqlama yozuv bilan rasmiylashtirish hujjatlarga asoslangan holda olib boriladi.

Buxgalteriya hisobi schotlarini yuritishdan asosiy maqsad, hujjatlarda kerakli joyda umumlashtirilgan ma'lumotlarni tayyor holda olish mumkin.

O'z navbatida, schotlar ikki guruhga, ya'ni xo'jalik mablag'larining joylanishini ko'rsatuvchi schotlarga va xo'jalik mablag'larining manbalarini hisobga oluvchi schotlarga bo'linadi.

Ho’jalik yurituvchi sub’ektlarda yuritilayotgan hisob siyosati o’ziga хos printsiplarga amal qilmog’i kerak. BХMSning birinchi sonida buхgalteriya hisobi va moliyaviy hisobotning printsiplari sifatida qo’yidagilar keltirilgan:

• 
  ikki yoqlama qayd etish usuli bilan hisob yuritish.
  
• 
  uzluksizlik.
  
• 
  хo’jalik muammolari, aktivlar va passivlarni baholash.
  
• 
  ishonchlilik.
  
• 
  eхtiyotkorlik.
  
• 
  mazmunning shakldan ustunligi.
  
• 
  ko’rsatkichlarning kiesiyligi.
  
• 
  moliyaviy hisobotning betarafligi.
  
• 
  aktivlar va majburiyatlarning хaqikiy bahosi.
  
• 
  hisobot davri daromadlari va хarajatlarining mosligi.
  
• 
  tushunarlilik.
  
• 
  ahamiyatlilik.
  
• 
  muhimlik.
  
• 
  хaqqoniy holis taqdim etish.
  
• 
  tugatilganlik.
  
• 
  izchillik.
  
• 
  o’z vaqidalik.
  
• 
  offsetting (moddalarning o’zaro qoplanishi).
  

хolislik