Toshkent moliya instituti "statistika" kafedrasi

Institutsional birliklar – 
bu to’liq hisoblar tuplamini tuzib boradigan va 
xo’jalik yuritishda mustakillikka ega bo’lgan birliklardir. 

---

143 
Institutsional birliklar korporatsiya, uy xo’jaligi, notijorat tashkiloti 
ko’rinishida bo’lishi mumkin.
Korporatsiya – iqtisodiy maqsadi tijorat uchun mahsulot va xizmatlar 
yaratishdan iborat bo’lgan yuridik shaxs. 
Uy xo’jaligi – bir erda istiqomat qiluvchi, birga tovarlarni iste’mol qiluvchi va 
daromadlarini birlashtiruvchi jismoniy shaxslar guruhi.
Notijorat tashkiloti – uy xo’jaliklariga notijorat asosda mahsulot ishlab 
chiqarish xizmat ko’rsatish bilan shug’ullanuvchi birlik.
Institutsional birliklar iqtisodiy maqsadi, funktsiyalari, moliyalashtirish 
manbaiga ko’ra 6 ta institutsional sektorlarga birlashtiriladi. Institutsional 
birliklarni aniqlash va ularni sektor hamda tarmoqlar buyicha guruxlashtirishdan 
asosiy maqsad sektorlar o’rtasidagi munosabatlarni ko’rsatish, daromad va 
xarajatlar okimi, shuningdek, moliya-kredit, aktiv va passivlarni urganishdir.

Nomoliya korporatsiyalar sektori
(tovar ishlab chiqarish va xizmat 
ko’rsatish korporatsiyalar sektori). Nomoliya korporatsiyalar sektorining asosiy 
vazifasi nomoliyaviy xizmat ko’rsatishdan iborat.Ushbu institutsion birliklarning 
resurslari asosan mahsulot ayirboshlash evaziga vujudga keladi. 
Bu sektor uz ichiga turli mulkchilikka asoslangan korxonalarni oladi: 
-davlat korxonalari;-xususiy korxonalar;-jamoa korxonalari;-aktsionerlik 
korxonalari;-kooperativ korxonalar;-xorijiy korxonalar. 

Moliya korporatsiyalar sektori
–tijoratga asoslangan moliya 
operatsiyalari 
bilan 
shugullanuvchi 
institutsion 
birliklar 
(tijorat 
kredit 
mahsulotlari). 
-markaziy bank mahsulotlari-boshqa depozit korporatsiyalar; -sugurta 
korporatsiyalari. 
Kredit mahsulotlari uz ichiga tijorat banklarini, kredit beruvchi asotsiatsiya va 
Jamiyatlarni oladi. 
Uning asosiy vazifasi moliyaviy vositalarni ishlab chiqarish, qayta ishlash, 
taqsimlash va saklash, pul mablaglarini saklash va korxonalar hamda uy 
xo’jaliklariga kreditlar berish va boshkalardan iborat. Sugurta muassasalari 
institutsion birligi asosan xayotni baxtsiz xodisalardan sugurta qilishni, bundan 
tashkari uy xo’jaligi va korxonalar mulkini sugirtalash uchun xizmat qiladi.
