Toshkent moliya instituti "statistika" kafedrasi

Iqtisodiy faol aholi
- mehnat bilan band bo’lgan fuqarolar va ishsizlar.
Iqtisodiy faol bo’lmagan aholi
- mehnat bilan band va ishsiz deb 
hisoblanmaydigan shaxslar, shu jumladan:
ishlab chiqarishdan ajralgan holda ta’lim olayotgan hamda ish haqiga yoki 
mehnat daromadiga ega bo’lmagan o’quvchilar va talabalar; 
ishlamayotgan uchinchi guruh nogironlari; 
uy bekalari hamda bolalarni parvarish qilish bilan band bo’lgan 
ishlamayotgan ayollar; 
ko’char va ko’chmas mulkdan daromad olayotgan ishlamayotgan shaxslar;
ixtiyoriy ravishda mehnat bilan band bo’lmagan shaxslar.
Mehnat resurslari balansi
- mehnat resurslari mavjudligini hamda ularning 
iqtisodiyot tarmoqlari va iqtisodiy faoliyat turlari bo’yicha taqsimlanishini 
tavsiflovchi ko’rsatkichlar tizimi. 
Ishga joylashtirishga muhtoj shaxslar (ishsizlar) soni mehnat resurslari 
sonidan mehnat bilan bandlar sonini va iqtisodiy faol bo’lmaganlar sonini chiqarib 
tashlagan holda quyidagi formula bo’yicha aniqlanadi:
 
INFA
B
MR
MM



, 
 
bunda: 

MM
 
ishga joylashtirishga muhtoj, band bo’lmagan aholi (ishsizlar) soni; 
MR
-mehnat resurslari soni; 
B
 
– band aholi soni;
INFA
- iqtisodiy faol bo’lmagan aholi soni. 
Mehnat resurslari soni mehnatga layoqatli yoshdagi aholi soni va mehnatga 
layoqatli yoshdan kichik va katta yoshdagi ishlovchilar soni yig’indisi sifatida 
quyidagi formula bo’yicha aniqlanadi: 
P
IO
MLA
MR
`


,
bunda: 
MLA
-mehnatga layoqatli yoshdagi aholi soni; 
P
IO
`
- ishlayotgan 
o’smirlar va pensionerlar soni. 
MLA
soni mehnatga layoqatli yoshidagi aholi (16 yoshdan 60 yoshgacha 
bo’lgan erkaklar va 16 yoshdan 55 yoshgacha bo’lgan xotin-qizlar) sonidan 
mehnatga layoqatli yoshdagi I va II guruh nogironlari, shuningdek imtiyozli 
shartlarda pensiya olayotgan mehnatga layoqatli yoshdagi shaxslar sonini chiqarib 
tashlash yo’li bilan aniqlanadi: 

---

170 


Pi
Nog
X
E
MLA






55
16
)
60
16
(
,
bunda:


60
16

E
- 16 yoshdan 60 yoshgacha bo’lgan erkaklar soni; 


55
16

X
- 16 
yoshdan 55 yoshgacha bo’lgan xotin-qizlar soni; 
Nog
- mehnatga layoqatli 
yoshdagi I va II guruh nogironlari soni; 
Pi
 
- imtiyozli shartlarda pensiya olayotgan 
mehnatga layoqatli yoshdagi pensionerlar soni.
Mehnat bilan bandlar soni quyidagi formula bo’yicha hisoblab chiqiladi: 
MM
ITnr
ITr
B


