Toshkent moliya instituti sh. H. Tashmatov, X. S. Asatullayev, Z. G. Allaberganov

13.4. Keyns g„oyalarining hozirgi davrdagi ahamiyati 
 
Shuni aniq qilib aytish kerakki, Keyns ta‘limoti inqirozlar, urushlar 
va  urushdan  keyingi  davrlar  uchun  samarali  bo‗ldi,  chunki  favqulotda 
holatlar  davrida  davlatning  roli  kuchli  bo‗lishi  kerak.  Amalda  esa 
ayniqsa,  2-jahon  urushidan  so‗ng  G‗arb  mamlakatlarining  sotsialistik 
oriyentatsiyasi  kuchaydi  (davlat  mulki  oshib  bordi),  davlat  byudjeti 
qarzlari  ko‗payib,  ishsizlik  ham  o‗sgan,  inflyatsiya  kuchaygan.  Bu 
ijtimoiy faoliyatni ko‗paytirishga qaratilgan tadbirlar oqibatidir, deb tan 
olinmoqda.  Ishsizlikni  ish  haqini  pasaytirish  yo‗li  bilan  hal  etish 
tarafdorlari ham mavjud, ammo pul massasini ko‗paytirish (inflyatsiyaga 
olib  keladi),  ya‘ni  emissiya  yo‗li  ko‗pchilikka  oson  ko‗rinadi.  Bu 
konsepsiya  ma‘lum  davr  mobaynida  inflyatsiya  bo‗lmagan  holda 
minimal ishsizlik darajasini isbotlashga imkon beradi.  
70-yillardan  boshlab  Keyns  ta‘limotiga  nisbatan  davlatning 
iqtisodiyotga  aralashuvi  bo‗yicha  neoliberalizm  g‗oyalari  asosiy 

---

246 
tamoyillardan  biri  bo‗lib  qoldi,  chunki  bu  davrda  jahoning  ko‗pgina 
mamlakatlarida  inqiroz  holatlari  doimiy  holatga  aylanib  qolgan  edi. 
Inflyatsiya,  davlat  byudjetining  kamomadi,  ishsizlik  tobora  kuchaydi. 
Neoliberallar  keynschilarni  tanqid  qilar  ekanlar,  iqtisodiyotda  davlat 
sektorining oshuvi, erkin raqobatning kamayishi, iqtisodiyotning muhim 
tarmoqlariga 
investitsiyalar 
kamayganligi 
ular 
g‗oyalarining 
sayozligidan dalolat beradi, deb hisoblaydilar.  
70-80-yillar  neoliberal  g‗oyalar  iqtisodiyotda  tobora  ustunlikni 
egallay  boshladi.  Ko‗p  davlatlarda  iqtisodiyotni  denatsionalizatsiya 
qilish  kuchaydi  (nodavlat  shakllariga  o‗tildi).  Buning  oqibatida  Buyuk 
Britaniya  (Tetcherizm),  Fransiya,  Yaponiya,  Chili  (Pinochet),  Ispaniya 
va 
boshqa 
mamlakatlarda 
davlatning 
iqtisodiyotga 
aralashuvi 
minimallashtirildi va iqtisodiy ahvol yaxshilandi.