Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari


-BOB. ELEKTRON TIJORIY MUHITNI SHAKLLANTIRISHDA



Download 5,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet257/529
Sana26.09.2021
Hajmi5,65 Mb.
#185777
1   ...   253   254   255   256   257   258   259   260   ...   529
Bog'liq
Raqamli iqtisodiyot-Darslik-18.02.2020

9-BOB. ELEKTRON TIJORIY MUHITNI SHAKLLANTIRISHDA 

RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR 

9.1. Sun’iy intellekt (Artificial Intellect) texnologiyalari va kompyuterlar 

yordamida o’qitish 

Sun’iy  intellect  deb,  komp’yuterlarning  an’anaviy  ravishda  insonlar 

bajaradigan  aqliy  va  ijodiy  ishlarni  bajara  olish  qobiliyatiga  tushuniladi.  Yana 

ushbu  atama  bilan  intellectual  mashinalar  yaratish  ilmi  va  texnologiyasini  ham 

tushunadilar.  Sun’iy  intellektning  bunday  aniqlanuvu  1956  yilda  amerikalik 

informatik Djon Makkarti tomonidan kiritilgan.  Ingliz tilida artificial intelligence 

so’z  birikmasi  bizda  “sun’iy  intellect”  ma’nosini  bildirsa,  intelligence  so’zi 

inglizchada “aqlli fikrlash qobiliyati” deb tushuniladi. Shu sababli, sun’iy intellect 

information  texnologiyalari  qandaydir  tizimning  o’z-o’zini  o’qitish  evristik 

jarayonida qandaydir sinfga oid masalalarni yechish uchun dasturlar yaratish va bu 

dasturlar  yordamida  ushbu  masalalarni  yechishni  anglatadi.  Sun’iy  intellektni 

aniqlashning  empiric  testini  1950  yilda  Alan  T’yuring  taklif  qilgan.  Unga  ko’ra, 

fikrlovchi  mashina  deb,  inson  u  bilan  so’zlashganda  uni  inson  sifatida  qabul 

qilinishi tushunilishi lozim. Sun’iy intellect tizimlarini yaratish bo’yicha bir qancha 

yondoshuvlar mavjud. Ular ichida eng ommabopi evristik yondoshuv bo’lib, bunda 

mashina  o’zini  o’rab  turgan  dunyoni  sinab  ko’rish  va  xatolar  tahlili  usuli  bilan 

o’rganadi.  “O’qituvchisiz  o’qish  jarayoni”  deb  nomlangan  extimollik  mashinasi 

g’oyasini ilk bora 1956 yilda Dartmund konferentsiyasida Rey Solomonoff  aytib 

o’tgan.  Hozirgi  davrda  sun’iy  intellect  bo’yicha  juda  ko’p  sohalarda  ilmiy 

izlanishlar  olib  borilayotganida  qaramay,  biror  bir  inson  yoki  ilmiy  guruh 




Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

to’laqonli sun’iy intellect tizimini yarata olmagan. Hozirgi davrda sun’iy intellect 



tizimlari  barcha  sohalarda  insonning  ishonchli  yordamchisiga  aylangan,  ammo 

ko’pchilikning  quyidagi  savoli  hali-hanuz  javobsiz  qolmoqda:  Agarda  ertaga 

mashina insondan aqlli bo’lib ketsa, u xolda nima bo’ladi?  

Agar  masalaning  mohiyatiga  qarasak,  bunga  hali  ancha  vaqt  bor,  chunki 

hozircha  mashinaning  imkoniyatlari  insonga  nisbatan  juda  ham  kichik  miqdorda. 

Agar  mashna  algoritmlar  asosida  ishlasa,  inson  obrazlar  bilan  ishlaydi.    Shuning 

uchun  ham  mashina  resurslarini  eng  ko’p  ishlatadigan  ob’ekt  – 

videoinformatsiyadir. Inson video ma’lumotlardan tashqari, ovozni, xidni, tasvirni, 

harakatlarning koordinatsiyasini ham onlayn rejimda yashin tezligida qayta ishlay 

oladi.  Bu  esa  mashinaning  insondan  aqlliroq  bo’lib  ketishi  hali-hanuz  amalga 

oshmaydigan bir afsona deganidir.  

Hozirgidavrdasun’iyintellectquyidagisohalardaqo’llaniladi:  

 

So’zlar orqali ifodalangan matnlarni qayta ishlash;  



 

Mashina yordamida ta’lim berish;  



  Ekspert tizimlar;  

  Virtual agentlar (chat-botlar va virtual yordamchilar);  



  Maslahat berish tizimlari. 

Britaniya olimi Stiven Xokingning fikriga ko’ra esa, agarda insonlar juda ham 

qudratli sun’iy intellect yarata olsalar, bunday sun’iy intellect insonlar uchun juda 

havfli  bo’lib  qolishi  mumkin.Quyida  sun’iy  intellektning  bir  qancha  sohalarda 

qo’llanilishi bo’yicha misollar ketiriladi.  




Download 5,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   253   254   255   256   257   258   259   260   ...   529




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish