|
GPS yoki Glonassdan foydalanish imkoniyatlari, qishloq xo’jalik jarayonlarini
raqamli usulda monitoring qilish va baholash, qishloq xo’jalik mahsulotlaridagi
kasalliklar va zararkunandalarga qarshi kurashni tashkil qilish masalalari ham
imkoniyat darajasida ko’rib chiqilgan. Uchuvchisiz apparatlar yordamida qishloq
xo’jalik ekinlarini masofaviy usulda tashxis qilish imkoniyalatlari ham yangi
trendlar sifatida ko’rib chiqilgan. Maqola so’ngida yuqorida aytilganlardan kelib
chiqqan holda mamlakat qishloq xo’jaligi samaradorligini oshirish maqsadida
agrosanoatni raqamli transformatsiya qilishdagi eng birinchi navbatdagi masalalar
aniqlab chiqilgan. Shu jumladan, qishloq xo’jalik mahsulotlarini yetishtirish,
saqlash, joylash, savdo tarmoqlariga yetkasib berish, o’simliklarning xolati
haqidagi ma’lumotlarni yig’ish va ularni qayta ishlash, o’simliklar rivojlanishi
uchun optimal sharoitlar yaratish uchun xizmat qiladigan dasturiy-texnik vositalar,
texnologiyalar va universal modullar yaratish masalalari ham ko’rib chiqilgan.
Endi aqlli qishloq xo’jaligi nima ekanligini tushuntirib o’tishimiz mumkin: Aqlli
qishloq xo’jaligi qandaydir turlardagi kompleks intellectual tizim (masalan, sun’iy
intellekt (AI), virtual voqe’lik (VR) yoki to’ldirilgan reallik (AR), IoT –buyumlar
interneti, neyron tarmoqlar va boshqalar) bo’lib, u avtomatlashtirilgan rejimda
biror bir xududning tuprog’i xolati, yer usti va osti xolati, suv resurslari, xovoning
holati kabi ma’lumotlarni avtomatik ravishda yig’adi, tahlil qiladi, qayta ishladi,
yangilaydi, modellashtiradi va bular asosida optimal yechimlar topib beradi (buni
adaptiv-landshaft yechimlar deb ham ataladi). Bu optimal yechimlar sirasiga
qishloq xo’jalik ekinlarini joylashtirishni, turli xildagi o’simliklar uchun kerakli
bo’lgan maydonlarni ajratishni, almashlab ekishni tartibga solishni, ekinlarga
ishlov berish agrotexnologiyalarini, yer maydonlarini va ularning xolatini
avtomatik ravishda baholashni, kadastr baholov va monitoringni, qishloq xo’jalik
ekinlarining xolatini nazorat qilishni va baholashni, yer resurslaridan foydalanish
samaradorlinini aniqlashni, agrotexnologiyalarning atrof muhitga va ishchi-
xizmatchilarga ta’sirini kiritish mumkin. Qishloq xo’jaligida raqamli
Toshkent Moliya instituti
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva
texnologiyalardan foydalanish jarayonini quyidagi soddalashtirilgan chizma
vositasida tasvirlashimiz mumkin:
Yuqoridagilardankelibchiqqanholda,
O’zbekistonRespublikasidavajahonmiqyosidaraqamliiqtisodiyotnirivojlantirishning
uchasosiybosqichiniajratibko’rsatishimizmumkin:
1. Pilottexnologiyalarbosqichi
–
qishloqxo’jaliidageopozitsiyalanishtexnologiyalarinitadbiqetaboshlash,
qishloqxo’jalikekinmaydonlarningmonitoringiniraqamlitexnologiyalarvositasid
Toshkent Moliya instituti
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva
akengmiqyosdayo’lgaqo’yish,
qishloqxo’jaliktexnikasiningxolatiniavtomatlashtirilganusullardakuzatishniama
lgaoshirish;
2. Agrotexnologiyabozoriningto’yinishi–
hozirgidavrdajahonmiqyosidaraqamlitexnologiyalarningvabusohabo’yichatarm
oqstandartlariningsoniko’payib,
kritikhajmgayetibqoldi.
Qishloqxo’jalikmashinavauskunalariningbarchayirikishlabchiqaruvchilario’zm
ashinavauskunalariningishlatilishinioptimallashtiradiganyechimlarvadasturlarta
klifqilaboshladilar. Ekinlar va yerlarga aniq ishlov berish bo\yicha bir qanvha
yechimlar mavjud. Mamlakatimizdagi qishloq xo’jaligi bo’yicha mutaxassislar
ushbu barcha texnika va texnologoyalarni o’zlashtirib olishlari va bu
yo’nalishdagi bir qancha muhim masalalarni hal qilishlari lozim, shu jumladan,
geoma’lumotlarni hosildorlikni bashoratlash uchun ishlatish, qishloq ho’jaligi
ishlarini
optimallashtirish,
suv
va
mineral
o’g’itlar
ta’minotini
avtomatlashtirish, qishloq ho’galik mahsulotlarini uzoq muddat buzilmasdan
saqlanishini yo’lga qo’yish, logistikani boshqarish, mahsulotlar yetkasib
beradigan avtotransport parkining ishini boshqari va boshqa ko’pgina
masalalar. Agrotexnologiyalarning yangi avlodi sifatida dunyo yuzini
ko’rayotgan blokcheyn texnologiyalar va buyomlar internetini ham
rivojlantirish qishloq xo’jaligini modernizatsiya qilishda katta ahamiyatga ega
bo’lishi mumkin;
3. Kelajak agrotexnologiyalarning eng asosiy trendlarida biri – integratsiyadir.
Chunki, qishloq xo’jaligini raqamlashtirish yo’nalishida yagona standartlar va
original yechimlar taklif qiladigan, raqamli agrotexnologiyalar sohasidagi ilmiy
yutuqlarni birlashtira oladigan, tanlov masalasini ijobiy hal qiladigan va
mavjud risklarni kamaytira oladigan kompaniyalar bu sohada liderlar bo’lib
qoladi. Innovatsiyalarni ishlab chiqarishga tadbiq qilish bo’yicha eng taniqli
kompaniyalardan biri Accenture ningilmiy ishlari natijasida,jahon qishloq
xo’jaligida raqamli texnologiyalarni rivojlantirish muammosining hal
qilinishida integrallashgan bulutli servislardan foydalanish katta ahamiyatga
Do'stlaringiz bilan baham: | 
