|
Raqamliiqtisodiyfazoningtarkibiy elementlari
Texnik ta’minot
Informatsion ta’minot
Dasturiy ta’minot
IT-konsalting
Telekommunikatsiyalar
Plarformali iqtisodiyot
Toshkent Moliya instituti
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva
Raqamli hizmatlar
Algoritmik iqtisodiyot
Katta na’lumotlar iqtisodiyoti
Raqamli sektor
Raqamli iqtisodiyot
Raqamlashtirilgan iqtisodiyot
Almashinuv iqtisodiyoti
Gigi iqtisodiot
Frilansing
Elektron tijorat
Industriya4.0
Raqamliiqtisodiyotnitorroqma’nodatushunishuniraqamlihizmatlar,
gigonomikavama’lumotlargaraqamliishlovberishbilanchegaralabqo’yadi.
Unikengma’nodatushunishesaraqamliiqtisodiyotniyuqoridagiruyhatdakeltirilganbar
chayo’nalishlargabog’labberadi.
Bundaraqamlashtirishdeganda,
yangiintellectualraqamlitarmoqlartushunilib,
ularboshqaruvusullarini,
optimallashtirishni,
resurslarnibirgalikdaishlatishnivaelektronsavdojarayoninitubdano’zgartiribyuborad
i.
Yuqoridagibachatashkiletuvchilarniintegratsiyaqilishasosidaraqamlitexnologiyalar
varaqamlifaoliyatbilanbirgalikdabiznes-
modellarningraqamlisektorihamdaraqamliiqtisodiyfazohosilbo’ladi.
EndiyuqoridaaytilganlarnihisobgaolganholdaO'zbekistondaraqamliiqtisodiyotningt
arkibtopishivarivojlanishistiqbollariniko’ribchiqamiz.
Dunyodagiko’pchilikmamlakatlarningtajribasishuniko’rsatadiki,
raqamliiqtisodiyfazoshakllanishiningboshlang’ichbosqichidabuninguchunkeraklibo
’lganIT-
infratuzilmasinitashkiletishvabuninguchunkeraklibo’lgantarkibiyelementlarniyarati
shkerakbo’ladi.
Ko’pchilikOsiyomamlakatlaridaularningmentalitetigabog’liqravishda,
Toshkent Moliya instituti
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva
raqamliiqtisodiyotinfratuzilmasinitashkiletuvchi,
boshqaruvchi,
uningqonun-
qoidalarivastandartlariniyaratuvchihamdaasosiyinvestorisifatidadavlatishtiroketadi.
Ammobuinfratuzilmayaratishuchunmamlakatichidagivatashqarisidagiinvestorlarnij
albqilishnihamistisnoetmadi,
albatta.
AQSHvabirqanchaEvropadavlatlaridaesaraqamliiqtisodiyotuchunIT-
infratuzilmasiniyaratishvaunirivojlantirishdaasosiyishnitransmilliykorporatsiyalarv
ayirikkompaniyalaramalgaoshiradilar.
Boshqabirqancharivojlanayotganmamlakatlardaesaraqamliiqtisodiyotinfratuzilmasi
niyaratishdavaularuchuninvestitsiyalarkiritishdahalqarotashkilotlar
(JahonBanki,
BMTvaboshqalar)
asosiyrolo’ynaydilar.
Quyidamamlakatimizdaraqamliiqtisodiyotnishakllantirishdadavlatningpoliqandayb
o’lishiniko’ribchiqamiz.
O’zbekistondaraqamliiqtisodiyotnishakllantirishuchunavvalobuninguchunmosbo’l
gannormative-huquqiybazaniyaratishkerakbo’ladi.
Bubazao’zichigayangimunosabatlarqandayamalgaoshishini,
iste’molchilarfaoliyatini,
infratuzilmaqandaybo’lishini,
qandayplatformalardanfoydalanishzarurligini,
jamiyatnibuturdagiiqtisodiyotdafaoliyatko’rsatishuchuntayyorlashni,
infinformationhavfsizlikniqandayta’minlashni,
ma’lumotlarkonfidentsialligiqandayamalgaoshirilishini,
virtualolamdagimulkegalarininghaq-
huquqlariniqandayhimoyalashkerakliginiqamrabolishizarurbo'ladi.
Respublikaprezidentining 2018 yil 22 yanvardagi 2017-2021 yillargamo’ljallangan
“O’zbekistonRespublikasinirivojlantirishningbeshprioritetlirivojlanishyo’nalishlari
bo’yichadavlatdasturi”
doirasidahamraqamliiqtisodiyotnirivojlantirishbo’yichabirqanchachora-
tadbirlarrejalashtirilgan.
Masalan,
O’zbekistonRespublikasiDavlatdasturiningiqtisodiyotrivojlanishivafaoltadbirkorlik
niqo’llab-quvvatlashdebnomlangan 3-bo’limining 3.1, 3.2 va 3.5 punktlarida
“iqtisodiyotniboshqarishningyangimexanizmlarinihamdazamonaviytexnologiyalar
Toshkent Moliya instituti
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva
nitadbiqqilish”,
“raqamlitexnologiyalarnitadbiqqilshgako’makberish”,
“halqaroto’lovtizimlaribilanintegrallashganinnovatsiontexnologiyalaryordamidaya
ngiturdagibankhizmatlariniyaratishvabundainnovatsiontexnologiyalardanfoydalani
sh”
kabibirqanchaishlarniamalgaoshirishnazardatutilgan.
Yuqoridasanabo’tilganvadavlattomonidanamalgaoshirilayotganchora-
tadbirlarshuniko’rsatadiki,
respublikamizdaraqamliiqtisodiyotningfaolrivojlanishiuchunshart-sharoitlarasta-
sekinbilanbo’lsada, yaratilayapti.
Buyo’nalishdaginormativ-huquqiy hujjatlar yaratish davlat, fan va biznes orasida
yakin
aloqalari
bo'lishini
talab
qiladi.
Raqamliiqtisodiyotinfratuzilmasiniyaratishdadavlatnodavlattashkilotlari,
xususiyvadavlatsektorikorxonalarihamdabungaqiziqishbildiradiganmahalliyvahalq
arokompaniyalar (Qualys, Google, Amazon, Alibaba, Softline, Samsung, Huawei,
UzCard,
Uzonlinevaboshqalar)
bilanyaqindanmuloqotqiladi.
Toshlentshaxridabo’libo’tgan
(2017)
IDC
(InternationalDataCorporation/Halqaroinformationkorporatsiya)
ninguchinchiyillikanjumanihamzamonaviyiqtisodiyotdagiraqamlitransformatsiya,
buymlarinternet,
qo’shimchavirtualreallikvasun’iyintellectkabimasalalarniko’ribchiqib,
O’zbekistonningraqamlitexnologiyalarnivauzoqmuddatliraqamliplatformalarnirivoj
lantirishiningbirqanchaperspektivyo'nalishlarinianiqlabberdi.
RaqamliiqtisodiyotzamonaviyAKTinfratuzilmasiasosidarivojlanib,
uningasosiyhususiyatlari
–
kompetentsiyalar,
innovatsionyangiliklarvainsonningbilimidir.
Huddishuninguchunhammehnatbozorinitransformatsiyaqilish,
ommaniAKTbo’yichasavodhonlikdarajasinioshirishhamdabilimliIT-
kadrlarnitayyorlashmuhimahamiyatgaegadir.
Respublikamizdaraqamliiqtisodiyotningrivojlanishigata’siqqiladiganasosifaktorlarj
umlasigaquyidagilarnikiritishimizmumkin:
Insoniy resurslar
Toshkent Moliya instituti
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva
Telekommunikatsiyalarga bo’lgan investistiyalar va raqamli infratuzilmalar
Dasturiy mahsulotlar va ilovalar yaratish
Davlatning ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarga faol ta’siri
Davlat boshqaruvi
Xususiy sector
O’zbekiston Respublikasi xudularida raqamli iqtisodiyot shakllantirish va uni
rivojlantirish uchun insoniy resurslarga, IT-sohasiga investitsiyalarga, raqamli
infratuzilmalarga, dasturiy ta’minot ishlab chiqarishga tayanadigan va bunda
asosiy oyinchilar davlat hamda xususiy sector bo’lgan milliy raqamli strategiyani
ishlab
chiqish
zarur.O’zbekistonda
raqamli
iqtisodiyotning
qanday
rivojlanayotganligi haqidagi ma’lumotlarni quyidagi jadvaldan kuzatishimiz
mumkin:
Do'stlaringiz bilan baham: | 
