Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari

Google.doc”,  “Kalendar  –  Google  calendar”  va  Google  presenter  kabi 

xizmatlarga o‘xshash ko‘plab bulutli xizmatlardan foydalanish juda qulay va ayni 

vaktda  bo’ldi.  Bulutli  texnologiyalardan  foydalanish  uzluksiz  rivojlanib  va 

muvaffaqiyatlarga  erishib  borayotganligining  sababi  juda  oddiy:  ularni  qo‘llash 

turli-tuman  antiqa  imkoniyatlarga  ega  hamda  infratuzilma  tashkil  qilish,  xizmat 

ko‘rsatish  va  tashkilot  xodimlarga  sarflanadigan  bir  qancha  xarajatlarni  tejaydi. 

Masofadagi ma’lumotlarni qayta ishlash markazida ma’lumotlarga ishlov berish va 

axborotlarni  saqlashga  imkon  beruvchi  dasturiy-texnik  ta’minot  yetarli  darajada 

soddalashtirilishi  mumkin.  Bunday  masala  va  muammolarning  deyarli  barchasi 

xizmat  ko’rsatuvchi  provayder  zimmasiga  to‘liq  yuklatiladi.  Bunday  yondashuv 

---

Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

korxona  kompyuterlarida  turli  operatsion  tizimlar  (Windows,  Linux,  MacOS  va 

boshqalar)  o‘rnatilgan  bo‘lsa  ham  ularni  qandaydir  ma’noda  standartlashtirishga 

imkon  beradi.  Bulutli  texnologiyalar  kompaniyaning  umumiy  ma’lumotlariga 

kirishni  va  undan  foydalanishni  tashkilot  ofisidan  tashqarida  yurgan,  ammo 

Internetga  ulanish  imkoniga  ega  bo‘lgan  xodimlar  va  mijozlar  uchun  xam  birdek 

oson ta’minlab beradi. Foydalanish uchun ko‘plab qulayliklariga qaramay, bulutli 

texnologiyalar  bir  qator  juz’iy  kamchiliklarga  ham  ega.  Jumladan, 

foydalanuvchining  xizmatlarni  yetkazib  beruvchi  global  tashkilotga  to‘liq 

bog‘lanib  qolishi.  Haqiqatan  ham,  bulutli  xizmatlar  yaratilishi  tamoyiliga  ko‘ra, 

korxona  faoliyati  xizmatlar  provayderi  va  Internet  provayderning  qanday  ish  olib 

borishiga  bog‘liq  bo‘lib  qoladi.  Zamonaviy  bulutli  texnologiyalar  nafaqat  tayyor 

tarmoq  va  server  qurilmalari,  balki,  asta-sekin  ichki  tizimlar  (embedded  cloud) 

bozoriga  ham  jadal  kirib  bormoqda.  Turli  xildagi  qurilmalarni  global  tarmoqqa 

ulash  va  boshqarish  g‘oyasi  “buyumlar  interneti”  (Internet  of  Things  –  IoT)  deb 

yuritiladi.  Microsoft  Windows  embedded  kompaniyasi  bosh  menenjeri  Kevin 

Dallas  fikriga  ko‘ra,  buyumlar  interneti  g‘oyasi  ko‘p  yillardan  buyon  mavjud 

bulgan,  ammo  bunday  tarmoqni  amalga  oshirilmaganligiga  sabab  -  birgina 

bo‘g‘inning, ya’ni, bulutli texnologiyaning yaratilmaganligi edi.  

Tarqatish  modellari  bo‘yicha  bulutli  hisoblash  texnologiyalari  xususiy,  ommaviy 

va gibrid texnologiyalarga ajratiladi.