Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari

Simple  Storage  Service  (S3),  Google  Apps/Docs,  Salesforce.com,  Microsoft 

Office  Web  kabi  onlayn-xizmatlarini  misol  sifatida  keltirish  mumkin.  Ta’kidlash 

joizki, ommaviy bulutda foydalanuvchi bulutli tizimni past va cheklangan darajada 

nazorat qilganligi tufayli, qat’iy xavfsizlik choralarini va me’yoriy talablarga mos 

kelishlikni ta’minlab bera olmaydi. 

Gibrid  bulut  (hybrid  cloud)  –  bu  infratuzilma  yuqoridagi  barcha  ko’rsatilgan 

bulutli modellarini o‘z tarkibiga oladi (xususiy bulut va  ommaviy bulut). Odatda, 

gibrid  bulut  platformasi  undan  foydalanadigan  kompaniyada  yaratiladi,  ularni 

boshqarish  bo‘yicha  mas’uliyat  esa  korxona  bilan  ommaviy  bulutni  yetkazib 

beruvchi o‘rtasida taqsimlanadi. Gibrid bulutning bir qismi ommaviy bulutga, bir 

qismi  xususiy  bulutga  tegishli  bo‘lgan  xizmatlarni  taqdim  etadi.  Misol  sifatida 

xususiy  bulutli  texnologiya  to‘g‘risida  yanada  aniq  tasavvurga  ega  bo‘lishga 

yordam beradigan quyidagi asosiy mezonlarni ajratib ko‘rsatishimiz mumkin:  

  1.  Bulut  –  bu  nafaqat  virtuallashtirish,  negaki,  server  va  infratuzilishni 

virtuallashtirish  uni  informatsion  bulut  deb  hisoblashning  asosi  hisoblansada, 

virtuallashtirish  va virtuallashgan  muhitni boshqarishni  amalga  oshirish  natijasida 

tizim  o‘z-o‘zidan  qandaydir  turdagi  bulut  bo‘lib  qolmaydi.  Texnik  muhit  bulut 

texnologiyasi  deb  hisoblanishi  uchun,  informatsion  tizim  virtual  mashina, 

operatsion  tizim  yoki  bog‘lovchi  dasturiy  ta’minot  konteyneri,  yuqori  bardoshli 

operatsion  tizim, grid-hisoblash dasturiy  ta’minoti, saqlash  resurslarini  tahlil  qilib 

---

Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

boruvchi dasturiy ta’minot, ko‘lamlashtiruvchi va klasterlovchi vositalardan iborat 

tashkil etuvchilarga ham ega bo‘lishi zarur.  

2.  Bulut  –  tejamkorlik  manbai  bo‘lishi  shart  emas.  Bulutga  pul  mablag‘larini 

tejovchi vosita sifatida qarash xam xato tushunchalardan biri hisoblanadi. Bulutda 

ishlash  tejamkor  bo‘lishi  mumkin,  ammo  bu  juda  xam  majburiy  bo’lgan  atribut 

hisoblanmaydi.  

3.  Xususiy  bulut  faqat  buyurtmachidagina  joriy  etilishi  shart  emas.  Xususiy 

bulut  atamasi  aniq  bir  joyda  joylashganlikni  emas,  balki,  bu  texnologiyaning 

konfidensiallik, resurslarga egalik qilish yoki mustaqil boshqarish mumkinligi kabi 

xususiyatlarini  aniqlab  beradi.  Ko‘plab  bulut  texnologiyalarni  yetkazib  beruvchi 

kompaniyalar lokal bo‘lmagan xususiy bulutlarni taklif etadilar, ya’ni, bulutda bir 

nechta  mijozlar  birlashtirilganligiga  qaramay,  resurslarni  yagona  buyurtmachiga 

ajratib  beradi.  “Bulut”  o‘zining  qaerda  ochilganligi,  unga  kim  egalik  qilishi  va 

boshqarishga  kim  mas’ulligiga  ko‘ra  emas,  balki,  maxfiyligi  uchun  xususiy  bulut 

hisoblanadi.  Masalan,  xususiy  ma’lumotlarga  ishlov  berish  markazlari  xosting-

provayderda  joylashtirilishi  yoki  turli  buyurtmachilar  resurslarini  birlashtirilib, 

xususiy  virtual  tarmoqlar  (Virtual  Private  Network  –  VPN)  orqali  bir-biridan 

ajratib qo‘yilishi mumkin.  

4.Xususiy  bulut  (ommaviy  bulut  kabi)  –  bu  nafaqat  infratuzilmali  xizmat. 

Serverli  virtuallashtirish  –  yirik  yo‘nalish va shuning  uchun  xam  xususiy  bulutlar 

hisoblashning  katta  quvvatli  harakatlantiruvchi  omili  hisoblanadi.  Infratuzilma 

sifatidagi  xizmat  ko’rsatish  (IaaS  –  Infrastructure  as  a  Service  )  ishlash 

tamoyillarini tubdan o‘zgartirib yubormagan holda xususiy bulutlar eng quyi daraja 

resurslaridan foydalanish uchun juda qulay bo‘lgan sodda shaklda taqdim etiladi.