Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari

Proofofwork

 

(

PoW

) 

(

bajarilganishningisboti

) 

debnomlanganconsensusmexanizmijudako’penergiyasarfigaolibkeladi. 

Shuning 

uchun  ham  blokcheyn  tizimining  tanqidchilari  va  bir  qancha  jurnalistlar  bitkoin 

mayningini  bekorga  energiya  sarf  qilish  deb  ta’riflaydilar.  Ammo  amaliyot 

sohasidagi  mutaxassislarning  fikrlariga  ko’ra,  bu  fikr  juda  ham  to’g’ri  emas. 

Chunki 

bankomatlar 

va  an’anaviy  pullarni  chiqaradigan,  saqlaydigan, 

yangilaydigan  va  transportatsiya  qiladigan  infratuzilmalarga  kerakli  bo’lgan 

energiya sarfi bundan-da ancha ko’proqdir.  

 

Vizantiya generallari  muammosi o’ziga xos bir matematik metafora bo’lib, 

unda  aloqa  vositalarining  butligi  va  hamsuhbatlarning  birligi  muammosi  ko’rib 

chiqiladi.  Bunda  gap  shubhali  tuyulgan  ma’lumotlarni,  manba’ni  yoki  axborot 

---

Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

uzatish  kanalini  qanday  qilib  qabul  qilish  haqida  boradi.  Ushbu  muammoni  hal 

qilish uchun biz qandaydir strategiyadan (

yoki algoritmdan

) foydalanishimiz kerak 

bo’ladi.  Muammoning  qo’yilishi  quyidagicha  bo’ladi:  Alohida  armiyalarga  ega 

bo’lgan  generallar  shaxarni  qamal  qilish  uchun  o’z  harakatlarini  o’zaro 

moslashtirishlar  ikerak.  Generallar  ishonchli  elchilar  yordamida  o’zaro  muloqot 

qiladilar,  ammo  generallarning  ba’zilari  sotqin  bo’lib,  hujum  rejasini  buzishga 

harakat  qiladilar.  Shunday  qilib,  vizantiya  xatosi  notug’ri  yoki  bir-biriga  teskari 

bo’lgan  ma’lumotlarni  taqdim  etishdan  iboratdir.  Demak,  agarda  generallar 

konsensusga (kelishuvga) erisha olishmasa, hujum muvaffaqiyatsiz bo’lib chiqadi. 

Shunday  qilib,  muammo  ushbu  sharoitda  haqqoniy  generallarga  to’g’ri  hujum 

rejasini  yoki  algoritmni  qanday  qilib  tuzish  kerakligida  bo’lib  chiqadi.  Buni 

sxematik tarzda quyidagicha qilib tasvirlashimiz mumkin: 

 

 

 

---

Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

Ushbu  algoritm  shunday  bo’lishi  lozimki,  uning  asosida  loyal  generallar 

o’zaro kelishib, hujumning to’g’ri rejasini tuza olishsin. Buning uchun generallar 

orasidagi muloqotni o’zaro ishonch munosabatlarini qalbakilashtirib bo’lmaydigan 

ma’lumotlar  almashinish  mexanizmi  orqali  amalga  oshirish  lozim  bo’ladi.  Bu 

masalaning  yechimi  esa  yuqorida  aytib  o’tilgan