Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari

proof  of  work

  consensus 

mexanizmiga  olib  keladi.  Blokcheyn  texnologiyasi  vizantiya  generallari 

masalasining  ilk  va  birinchi  yechimidir.  Shunday  qilib,  bitkoin  blokcheyni 

misolida insoniyat tarixida birinchi bora omma uchun ochiq va har bir inson uchun 

havfsiz  bo’lgan  reestr  hosil  qilish  va  uni  saqlash  mexanizmi  yaratildi.  Yuber  de 

Woplanning 

Finyear

  jurnalida  nashr  qilingan  maqolasida  ko’rsatilishicha: 

“Qanday qilib blokcheyn tarmoqning turli mamlakatlarda istiqomat qiladigan ikki 

a’zosi  orasida  xatoliklarsiz  ishonch  hosil  qilishga  yordam  beradi?  Bu  “

vizantiya 

generallari  muammosi

” deb nomlanadigan matematik masala bo’lib, u birgalikda 

ishlaydigan information komplekslarning rad etishlik yoki qasddan qilingan xatti-

harakatlardan  qutula  olishligini  anglatadi.  Ya’ni,  tizim  uning  ba’zi  bir  tarkibiy 

qismlari  yolg’on  yoki  zararli  ma’lumotlarni  jo’natganida  ham  o’z  ishonchliligini 

yo’qotmasili lozim.  Ushbu muammoni hal qilish uchun ishlab chiqilgan protokol 

kriptografik sistemalardan foydalanadi. Bu esa o’z navbatida maynerlar tomonidan 

katta  hisoblash  quvvatiga  ega  bo’lgan  komp’yuterlar  ishlatishni  talab  qiladi. 

Maynerlar o’ziga hos agentlar bo’lib, ular markazlashmagan ma’lumotlar bazasini 

doimiy  ravishda  yangilab  turish  uchun  hisoblash  quvvatlarini  taqdim  etadilar  (

biz 

ko’rayotgan  holda  bitkoinning  yoki  tranzaktsiyalar  ruyhatining  ma’lumotlar 

bazasini

).  Ma’lumotlar  bazasini  yangilash  uchun  maynerlar  ma’lumotlarni 

deshifrovka  qilish  orqali  yangi  bloklarni  tasdiqlashlari  lozim  bo’ladi.  Maynerlar 

soni qanchalik ko’p bo’lsa, masala yechimini topish ham shunchalik qiyin bo’ladi. 

Tarmoqning har bir tugunida raqobat qanchalik kuchli bo’lgan xolda ham protocol 

o’zgarishsiz qoladi. Bu esa maynerlarning hech bir guruhi ko’pchilik bo’lmasligiga 

olib keladi”.