Toshkent moliya instituti "pensiya ishi" kafedrasi "ijtimoiy ta

                                           
1
 “Pensiya ta’minoti tizimini rivojlantirish istiqbollari” mavzusidagi Respublika ilmiy-amaliy konferentsiya 
materiallari to‘plami. – T.:Universitet. 2014. 

---

bevosita  mehnat  stajining  davomiyligi  va  ish  haqi  miqdoriga  bog‘liqligini  ta’minlash  tashkil 
etadi. 
 
6.4.
 
Mamlakatiimizda pensiya ta’minoti tizimining rivojlanish bosqichlari 
 
Mamlakatiimiz  pensiya  ta’minoti  tizimi  taraqqiyotini  quyidagi  bosqichlarga  ajratish 
mumkin:  
1-bosqich: 
1917-1956-yillar.  Bu  bosqichning  dastlabki  yillarida,  xususan,  1917-1919-
yillarda pensiya ta’minoti yuzasidan 50 dan ortiq dekret qabul qilingan, bu hujjatlarning asosiy 
g‘oyasi mehnatga qobiliyatsizlarni ijtimoiy jihatdan ta’minlashni jamiyat zimmasiga yuklashdan 
iborat  bo‘lgan.  1930-yilda  “Pensiyalar  va  ijtimoiy  ta’minot  bo‘yicha  nafaqalar  to‘g‘risida”gi 
Nizom  ishlab  chiqilgan,  1956-yilda  “Davlat  pensiyasi  to‘g‘risida”gi  qonun  qabul  qilingunga 
qadar  pensiyalar  shu  nizom  asosida  to‘lab  kelingan.  Mazkur  nizomga  muvofiq,  pensiya  bilan 
ta’minlanish  huquqiga  faqat  mehnatda  mayiblanish  yoki  kasb  kasalligi  tufayli  nogiron  bo‘lgan 
shaxslargina  ega  bo‘lgan.  Bu  bosqichning  xususiyati  yagona  pensiya  ta’minoti  tizimining 
mavjud  bo‘lganligi  bilan  tavsiflanadi.  Bu  davrda  pensiyalar  har  bir  tarmoq  uchun  belgilangan 
alohida  tartib  asosida  tayinlangan.  Pensiya  ta’minoti  rivojlanishining  ushbu  bosqichiga  xos 
muhim  jihatlardan  biri,  ikkinchi  jahon  urushi  davrida  pensiyaga  oid  qonun  hujjatlari  harbiy 
xizmatchilar  va  ularning  oilalarini  pensiya  ta’minoti  haqidagi  yangi  qaror  bilan  to‘ldirildi  va 
takomillashtirildi. Bu tadbirning ahamiyatli jihati shunda bo‘ldiki, bu toifadagi fuqarolar pensiya 
tizimining daromad qismida ishtirok etmagani holda, xarajatlar qismida ishtirok etishi muayyan 
tortishuvlarga sabab bo‘ldi, bu boradagi baxslashuvlar hozir ham davom etmoqda. Bu bosqichda 
muhim  bir  tarixiy  ahamiyatga  ega  bo‘lgan  qaror  qabul  qilindi,  unga  ko‘ra,  pensiyaga  chiqish 
yoshi erkaklar uchun 60 yosh, ayollar uchun 55 yosh qilib belgilandi.