Toshkent moliya instituti "pensiya ishi" kafedrasi "ijtimoiy ta

                                           
1
Diana M. DiNitto, David R. Johnson. Social Welfare: Politics and Public Policy, 8/e. Pearson; 8 edition. USA, 
2015. P. 153 
2
Vazirlar Mahkamasining 2011 yil 7 apreldagi 107-son qarori bilan tasdiqlangan “Pensiya tayinlash uchun zarur 
bo‘lgan ish stajiga ega bo‘lmagan qariyalarga va mehnatga layoqatsiz fuqarolarga nafaqalar tayinlash va to‘lash 
tartibi to‘g’risida Nizom, 5-band. 

---

bera  olmaydigan  qarindoshlar  yoki  boshqa  shaxslar  bor  bo‘lgan  taqdirda  ham  tayinlanishi 
mumkin.  Yoshga  doir  nafaqalarni  to‘lash,  etkazib  berish  va  qayta  yuborish  bo‘yicha  xarajatlar 
O‘zbekiston  Respublikasi  Moliya  vazirligi  huzuridagi  budjetdan  tashqari  Pensiya  jamg‘armasi 
mablag‘lari hisobiga amalga oshiriladi. 
Nogironlik  bo‘yicha  nafaqalar.
Nogironlik  nafaqasi  nogironlik  sodir  bo‘lgan  hollarda, 
yoshidan  qat’i  nazar,  ish  stajiga  ega  bo‘lmagan  I  va  II  guruh  nogironlariga  faqat  mehnat 
qobiliyati  doimiy  yoki  uzoq  muddatga  yo‘qotilganda  tayinlanadi  va  to‘lanadi
1
.  Mehnat 
faoliyatiga layoqati cheklanganligi darajasini aniqlash uchun tibbiy tekshirish (mehnatga layoqati 
doimiy yoki uzoq muddat yo‘qotilganda) Pensiya jamg‘armasi bo‘limlari yo‘llanmalari bo‘yicha 
tibbiy-mehnat  ekspert  komissiyalari  (TMEK)  tomonidan  amalga  oshiriladi.  Fuqaro  mehnat 
faoliyatiga layoqatli emas yoki unga mehnat faoliyati bilan shug‘ullanish mumkin emasligi (yoki 
zid  ekanligi)  belgilangan  taqdirda  TMEK  mehnat  qobiliyatining  doimiy  yoki  uzoq  muddatga 
yo‘qotilganligi  to‘g‘risida  tegishli  xulosa  chiqaradi.  Nogironlik  nafaqasi  mehnatga  layoqat 
yo‘qotilishining  butun  davri  uchun  tayinlanadi.  Bu  nafaqalarni  to‘lash,  etkazib  berish  va  qayta 
yuborish  bo‘yicha  xarajatlar  ham  O‘zbekiston  Respublikasi  Moliya  vazirligi  huzuridagi 
budjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasi mablag‘lari hisobiga amalga oshiriladi. 
Boquvchisini  yo‘qotganlik  nafaqasi.   
“Fuqarolarning  davlat  pensiya  ta’minoti 
to‘g‘risida”gi  O‘zbekiston  Respublikasi  Qonuni  bo‘yicha  davlat  pensiyasi  olish  huquqiga  ega 
bo‘lmagan  shaxsning  qaramog‘ida  bo‘lgan  oilaning  mehnatga  layoqatli  bo‘lmagan  a’zolariga 
boquvchisini  yo‘qotganlik  nafaqasi  tayinlanadi
2
.  Boquvchisini  yo‘qotganlik  nafaqasi  vafot 
etganning oila a’zolariga vafot etgan fuqaro olgan yoki olish huquqiga ega bo‘lgan nafaqaga foiz 
nisbatida quyidagi miqdorlarda belgilanadi: 
-
 
oilaning uch va undan ortiq mehnatga layoqatsiz a’zosiga - nafaqaning 100 foizi; 
-
 
oilaning mehnatga layoqatsiz ikki a’zosiga - nafaqaning 75 foizi; 
-
 
oilaning mehnatga layoqatsiz bir a’zosiga - nafaqaning 50 foizi. 
Bu  nafaqalar  bo‘yicha  xarajatlar  ham  O‘zbekiston  Respublikasi  Moliya  vazirligi 
huzuridagi budjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasi mablag‘lari hisobiga amalga oshiriladi. 
Vaqtincha mehnatga qobiliyatsizlik nafaqasi.
Ushbu nafaqa quyidagi hollarda beriladi: 
-
 
vaqtincha mehnat qobiliyatini yo‘qotish bilan bog‘liq kasallikda (shikastlanishda); 
-
 
sanatoriy-kurortlarda davolanganda; 
-
 
kasallangan oila a’zosini parvarishlash zarur bo‘lganda; 
-
 
karantinda; 
-
 
sil yoki kasb kasalligi tufayli vaqtincha boshqa ishga o‘tkazilganda; 
-
 
mehnat  qobiliyatini  tiklash  yoki  yasama  a’zo  (protez)  qo‘ydirish  uchun  reabilitatsiya 
muassasalariga yotqizilganda. 
Umumiy  qabul  qilingan  hollarda  vaqtincha  mehnatga  qobiliyatsizlik  bo‘yicha  nafaqa 
ishlovchi xodimlarga quyidagi miqdorlarda to‘lanadi: 
-
 
umumiy ish staji 8  yil va undan ortiq bo‘lgan xodimlarga hamda 21  yoshga etmagan 
chin (sag‘ir) etimlarga - ish haqining 80 foizi miqdorida; 
-
 
umumiy ish staji 8 yilgacha bo‘lgan xodimlarga - ish haqining 60 foizi miqdorida. 
Vaqtincha  mehnatga  qobiliyatsizlik  bo‘yicha  nafaqaning  ish  haqining  100,  80,  60  foizi 
miqdorida to‘lanadigan boshqa holatlari ham mavjud bo‘lib, Vazirlar Mahkamasining 2002 yil 1 
apreldagi  21-son  Qarori  bilan  tasdiqlangan  “Davlat  ijtimoiy  sug‘urtasi  bo‘yicha  nafaqalar 
tayinlash va to‘lash tartibi to‘g‘risidagi Nizom bilan belgilangan. Umuman, vaqtincha mehnatga 
qobiliyatsizlik  bo‘yicha  nafaqa  barcha  hollarda  belgilangan  eng  kam  ish  haqidan  kam 
bo‘lmasligi  va  nafaqa  hisoblab  chiqarilgan  ish  haqidan  yuqori  bo‘lmasligi  lozim.  Shuningdek,