Toshkent moliya instituti moliyaviy menejment

8-jadval Xorijiy mamlakatlarda sanoat tarmog‘ida faoliyat yuritayotgan kichik

korxonalarni aniqlash mezonlari tavsifi³¹

Mamlakat	Kichik korxonalar uchun mezonlar
	Band bo‘lganlar soni, kishi	Moliyaviy ko‘rsatkichlar
Koreya	300 gacha	kapital, 70 mln. AQSh dollaridan ko‘p bo‘lmasligi kerak
Yaponiya	300 gacha	2844 ming. AQSh dollari
Indiya	cheklovsiz	asosiy fondlarning aktiv qismining qiymati 55 ming AQSh dolllarigacha
Ozarbayjon	50	cheklovsiz
Armaniston	200	Cheklovsiz
Belarus	100 dan kam	Cheklovsiz
Qozog‘iston	50 gacha	aktivlarning umumiy o‘rtacha yillik qiymati eng kam ish haqi miqdorining 60 000 karralik ko‘rsatkichidan ortiq bo‘lmasligi lozim
Qirg‘iziston	50 kishi	oborotning maksimal xajmi 500 ming som
Moldova	20 dan 75 gacha	Cheklovsiz
Rossiya	100	yillik tushum 400 mln. Rublgacha
Tojikiston	50 kishi	Cheklovsiz
Ukraina	200	Cheklovsiz
O‘zbekiston	100 gacha	Cheklovsiz

Xorijiy mamlakatlarda sanoat tarmog‘ida faoliyat yuritayotgan kichik korxonalarni aniqlash mezonlarini tahlili asosida sanoatda kichik korxonalarni aniqlash mezoni sifatida xodimlar soni bilan bir qatorda, uning faoliyati moliyaviy natijalarini aks ettiruvchi ko‘rsatkichlardan ham foydalanish maqsadga muvofiqdir. Bunda korxona aktivlarining balans qiymati va daromadlilik hajmi ham inobatga olinishi maqsadga muvofiqdir.

2. Tadbirkorlik subyektlari faoliyatini davlat tomonidan qo‘llab- quvvatlash mexanizmini takomillashtirish

Tadbirkorlik subyektlari faoliyatini davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash mexanizmini takomillashtirish va ular faoliyati moliyaviy barqarorligini oshirish



³¹ Теребова С.В., Подолякин О.В., Уснов В.С. Предпринимательство в регионе: состояние, перспективи. Изд.: ИСЕРТ РАН, 2011. 57-63c.
yo‘nalishlari bo‘yicha tadqiqotlarni amalga oshirish muhim ahamiyat kasb etadi. Ta’kidlash lozimki, kichik biznes korxonasida moliyaviy barqarorlikni ta’minlashning asosiy maqsadi korxona kapitali bozor qiymatining o‘sib borishini ta’minlashdan iboratdir. Kichik biznes korxonalari moliyaviy barqarorligini ta’minlashni takomillashtirish o‘zaro bog‘liq ikki muammoni hal etilishini talab qiladi: birinchidan, korxona faoliyatining turli soha va bo‘limlarining operativ- moliyaviy mustaqilligini hamda mas’uliyatini oshirish; ikkinchidan, har qanday o‘zgaruvchan sharoit va omillar ta’siri ostida korxona moliyaviy natijalarining ijobiy tomonga o‘zgarishiga erishish hisoblanadi.
Prezidentimiz I.A.Karimov ta’kidlaganlaridek, 2015 yil “Bosh maqsadimiz – mavjud qiyinchiliklarga qaramasdan, olib borayotgan islohotlarni, iqtisodiyo- timizda tarkibiy o‘zgarishlarni izchil davom ettirish, xususiy mulkchilik, kichik biznes va tadbirkorlikka yanada keng yo‘l ochib berish hisobidan oldinga yurishdir”.
Bu borada asosiy vazifalarimiz quyidagilardan iborat bo‘lishi kerak:

• 
  kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish yo‘lidagi ortiqcha byurokratik to‘siq va g‘ovlarga barham berish, davlat boshqaruvi funksiyalarini qisqartirish va tadbirkorlikka ko‘proq erkinlik berish bo‘yicha aniq chora- tadbirlarni amalga oshirish, davlat boshqaruvi organlari tomonidan amalga oshirilayotgan turli ruxsat berish me’yorlari hamda cheklash tartiblarini keskin qisqartirish;
  
• 
  tadbirkorlik faoliyati subyektlarining davlat boshqaruvi idoralari, soliq va nazorat tuzilmalari bilan o‘zaro munosabatlarida ochiqlik va shaffoflikni ta’minlash, hisobotlar tizimi hamda moliya, soliq va statistika idoralariga hisobotlarni topshirish mexanizmini ularni elektron tizim bo‘yicha taqdim etishga bosqichma-bosqich o‘tish orqali tubdan soddalashtirish;
  
• 
  kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlariga soliq, bojxona hamda boshqa to‘lovlar bo‘yicha tadbirkorlik faoliyatini jadal rivojlantirish va uning samaradorligini oshirishga ko‘maklashadigan qo‘shimcha imtiyoz hamda preferentsiyalar berish;
  
• 
  kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlarining tijorat banklari bilan o‘zaro hamkorlik mexanizmini yanada takomillashtirish va soddalashtirish, tadbirkorlik subyektlariga xizmat ko‘rsatish sifatini oshirish, ularga ajratilayotgan kreditlar, birinchi navbatda, yangi ishlab chiqarish quvvatlarini tashkil etishga, mavjud ishlab chiqarish quvvatlarini modernizatsiya qilishga va texnologik yangilashga yo‘naltiriladigan uzoq muddatli kreditlar hajmini ko‘paytirish;
  
• 
  kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlarining tashqi iqtisodiy faoliyatda keng ishtirok etishi uchun qulay shart-sharoitlar yaratish, ularning mahsulotlarini tashqi bozorlarga olib chiqishga ko‘maklashish, eksport shartnomalarini ro‘yxatdan o‘tkazish jarayonini hamda umuman bojxona ma’muriyatchiligini soddalashtirish va liberallashtirish.
  

Yuqoridagilardan kelib chiqib, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlari faoliyatini davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash mexanizmini takomillashtirish yo‘nalishlari aniq belgilanganligini aytish mumkin.

5.