Toshkent moliya instituti moliya va moliyaviy texnologiyalar yo`nalishi smmt-80 guruh talabasi Ibragimov Mirjalol Islom o`g`li

Bajarilganishhajmigako‘raamortizatsiyahisoblashish
usuliasosiyvositalar
ning 
har 
hisobotyilbajarganishininghiobigasasoslangan. 
Mazkurusulbilaneskirishning 
har 
shqiymatinihisoblashishuchunjamifoydalanishmuddatidavomidaumumiybaholang
annichiqarishnihamda har biraniqyildagiishlabchiqarishnioldindananiqlashlozim. 
Bajarilganishhajmigako‘raamortizatsiyahisoblashishusuliobyektlardan 
foydalanishmuddati, 
ularningto‘zilishxususiyatlaribilancheklanganhamdamazkuraktiningxo‘jalikfaoliy
atihajmiyilma-yilo‘zgarganhollardaqo‘llaniladi. 
Jadallashtirilgan (tezkor) usullar. 
Koldiqli kamayishhamdakumulyativ usul 
tezkorusullarbo‘lib hisoblanadi. Tezkorusullarmohiyatishundaki, asosiyvositalarga 
foydalanaboshlagandahisoblanganamortizatsiyasummasiobyektxizmatmuddati 
yakunidahisoblanganamortizatsiyasummasidananchayuqoribo‘ladi. 
Ishlabchiqarishgajalb 
qilinnganasosiyvositalarningko‘pginaturlarifoydalanishningdastlabkiyilida 
anchasamaralixizmatqilishihamdayukoriishlab 
chiqarishxususiyatigaegaligidankelib chiqib, buusuldanfoydalaniladi. Bu esa, agar 
ularningfoydaliligivaishlabchiqarish xususiyatikeyingiyillardaanchayuqoribo‘lsa, u 
holdaasosiyvositalardanfoydalanib boshlagandaeskirishningkattaqisminihisobdan 
chiqarishamalgaoshiriladigan 
1 
foizlikqoidasigajavobberadi. 
Tezkorusullar, 
xususan, 
texnologiyalartakomillashtirilishitufayliko‘pturdagiuskunalaro‘zqiymatiniyukotish
i 
(ma’naviyeskirishi) 
ham 
tushuntiriladiYangikashfiyotlarvamateriallarilgariharidqilinganuskunaning 
ma’naviy 
eskirishigaolibkeladivaunijismoniyeskirishdananchaoldinrokalmasht zaruratini
yuzagakeltiradi. Har yili amortizatsiyaning keskin o‘zgarishi asosiy vositalarning 
koldik qiymatida ham o‘z aksini topadi. To‘g‘ri chizikli usulda esa qoldik qiymat 
miqdori tezkor usullardagi qoldik qiymatga nisbatan har doim ancha yukori 
bo‘ladi.Asosiy vositalarning har «il turlariga amortizatsiyaning turli usullari 
qo‘llanilishiga ruxsat etilganligini, Biroq bunda bir turdagi asosiy vosita uchun 
faqatgina bita usul qullanilishi mumkinligini nazarda tutish lozim. Soliqda
tortish maqsadida
Asosiyvositalarningeskirishinihisobgaolishuchunhisobvaraqlarrejasgquyi
dagihisobvaraqlarochilgan:
0211-«Erni obodonlashtirishningeskirishi»; 
0212-«Moliyaviy 
lizingshartnomasibo‘yichaolinibo‘zlashtirilganasosiyvositalarkieeskirishi»; 
0220-«Binolar, inshootlar va o‘zatuvchi moslamalarning eskirishi»;
0230-«Mashina va jihozlarning eskirishi»;
0240-«Mebel va ofis jihozlarining eskirishi»;
0250-«Kompyuter jihozlari va hisoblashish texnikasining eskirishi»;
0260-«Transport vositalarining eskirishi»; 
0270-«Ish hayvonlarining eskirishi»;
0280-«Ko‘p yillik ekinlarning eskirishi»; 

---

0290-«Boshqa asosiy vositalarning eskirishi»; 
0299-«Moliyalanadigan lizing shartnomasi bo‘yicha olingan asosiy
vositalarni eskirishi». 
Ushbu hisobvaraqlarning kreditida asosiy vositalarga hisoblangan va xissa 
lanayotgan eskirish summalari ko‘rsatiladi. hisobvaraqlarning debetida asosiy 
vosita:-hisobdan chiqarish paytida unga hisoblangan eskirish summasining 
hisobdan chiqarilki aks ettiriladi. Asosiy vositalarga eskirish hisoblanganida, 
eskirish summala: harajatlarga o‘tkaziladi. 
Eskirish summasi ishlab chiqarish harajatlariga o‘tkazilganida quyidagicha 
yozuv
D-t Ishlab chiqarish harajatlari hisobvaraqlari
K-t Asosiy vositalar eskirishini hisobga oluvchi hisobvaraqlar. 
Agar da eskirish davr harajatlariga o‘tkazilsa quyidagicha yozuv qilinadi:
D-t 9420-«Ma’muriy-boshqaruv harajatlar» 
K-T Asosiy vositalar eskirishini hisobga oluvchi hisobvaraqlar.