Тошкент молия институти “молия-кредит” кафедраси

4. Маҳсулот номенклатураси ва ассортименти таҳлили
Иқтисодиётни модернизатсия қилиш шароитида маҳсулотлар ишлаб
чиқариш ҳажмининг ўзгариши истеъмолчилар билан аввалдан тузилган
шартномалардаги талаблар миқдорига боғлиқ. Корхона маҳсулот ишлаб
чиқаришнинг бизнес-режадаги кўрсаткичини фақат қиймат ҳажмида
бажарибгина қолмасдан, балки ҳар бир товар бўйича белгиланган
номенкулатура ва ассортиментларда ҳам бажариши талаб этилади. Маҳсулот
турлари бўйича ишлаб чиқариш бизнес-режасининг бажарилиши барча
соҳаларнинг турли тармоқларини мутаносиб ривожланишига, истеъмолчини
маҳсулотлар (иш, хизмат)га бўлган талабини тўлароқ қондирибгина
қолмасдан, бозорни мўл-кўллигини таъминлайди.
Маҳсулот, иш ва хизматларнинг тури ва ассортименти таҳлилида
уларнинг сегментлар бўйича таққосланадиган ва таққосланмайдиган,
профилдаги ва профилда бўлмаган турлари, асосий ва қўшимча
маҳсулотлар турлари бўйича туркумланиши ўрганилади. Улар бўйича
режа топшириқларининг бажарилиши, умумий режа топшириқларининг
бажарилишида уларнинг таъсири, маҳсулотлар тузилишидаги таркибий
ўзгаришларга баҳо берилади.
Маҳсулотлар номенклатураси – деб, миқдор ҳолида товарлар
гуруҳлари, кичик гуруҳлари ва позитсияларини белгилашда ҳамда ҳисобга
олишда қабул қилинган рўйхатидир.
Товар (иш, хизмат)лар ассортименти деб - еса, маҳсулотларнинг
маълум бир белгиларига қараб, яъни унинг турлари, нави, ўлчами,
маркаси, артикулларига қараб ажратиладиган маҳсулотлар хилидир.