Toshkent moliya instituti "moliya" kafedrasi "davlat byudjeti"

16.1-jadval
Sog„liqni saqlash tizimi faoliyatining asosiy yo„nalishlari va ularni 
moliyalashtirish manbalari
1
Faoliyat 
yo„nalishlari 
Bajaradigan funksiyalar 
Moliyalashtirish 
manbalari 
Jamoat 
sog„lig„ini 
saqlash 
1.
Kasallanish riskini kamaytirishga yo‗naltirilgan 
aniq tibbiy xizmatlarni taqdim etish 
2.
Sog‗lom turmush tarzini targ‗ib qilish 
3.
Sog‗lom turmush tarzi va sog‗lom atrof-muhitni 
ta‘minlashga ko‗maklashish (sog‗lom ovqatlanish, 
toza ichimlik suvi ta‘minoti, kanalizatsiya va sh.k. ) 
1. Davlat byudjeti 
Klinik xizmat 
ko„rsatish 
Kasalliklarni davolashga qaratilgan keng doiradagi 
tibbiy xizmatlar ko‗rsatish 
1.
Davlat byudjeti 
2.
Ijtimoiy sug‗urta 
3.
Xususiy sug‗urta 
4.
Pullik to‗lovlar 
Sog‗liqni saqlash tizimi mussasalarini saqlash va rivojlantirishda davlat 
byudjetining ahamiyati. Davlat tomonidan kafolatlangan ijtimoiy xizmatlar ichida 
fuqarolarga yuqori sifatli tibbiy xizmatlarni ko‗rsatish bilan bog‗liq kafolatlar 
alohida o‗rin egallaydi. O‗zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasida barcha 
fuqarolar malakali tibbiy xizmatlardan foydalanish bilan bog‗liq huquqlarga ega 
ekanligi belgilab qo‗yilgan. Ana shu huquqlarni amalga oshirishning zarurligi bu 
sohani boshqarish va moliyalashtirishda davlatning ustunligini belgilab beradi. 
Jahon Sog‗liqni saqlash tashkilotining tavsiyalariga ko‗ra, moliyalashning 
barcha manbalaridan YAIMning 7-8 foizini safarbar etib, mamlakatda sog‗liqni 
saqlash tizimining normal faoliyatini ta‘minlash mumkin. 
Sog‗liqni saqlash tizimini aholiga tibbiy xizmatlarni taqdim etuvchi tibbiyot 
muassasalari tashkil qiladi. Bu muassasalarni yangidan qurish, mavjudlarini 
saqlash, moddiy-texnikaviy jihatdan ta‘minlash, kadrlar masalasini hal qilish 
kabilar tarixan davlat mablag‗lari evaziga amalga oshirilib kelingan. Sog‗liqni 
saqlash tizimining joriy va kapital xarajatlarini moliyalashtirishda davlat 
byudjetining ahamiyati hali ham katta. Davlat byudjetidan amalga oshiriladigan 
xarajatlarning qariyb 14-15 foizi sog‗liqni saqlash tizimini saqlash va 

1
Sog‗liqni saqlash sohasi va BTSYOKni moliyalashtirish va boshqaruv tizimini isloh qilish. USAID/ZdravPlus 

Toshkent, 2005. 58-b. 

---

229 
rivojlantirishga yo‗naltirilmoqda. Keyingi yillarda bu mablag‗larning sog‗liqni 
saqlash muassasalarining turlari bo‗yicha tarkibi va tuzilishi quyidagi jadvalda aks 
etgan (16.2-jadval).