Toshkent moliya instituti "moliya" kafedrasi "davlat byudjeti"

 
12.1.
 
O„zbekiston Respublikasida byudjet jarayonini tashkil etish asoslari va 
byudjet jarayoni bosqichlari 
Ma‘lumki, 2000-yil 14-dekabrda qabul qilinib, 2013-yilga qadar amalda 
bo‗lgan ―Byudjet tizimi to‗g‗risida‖gi O‗zbekiston Respublikasi Qonuni 
mamlakatimizda byudjet jarayonini tartibga solib turuvchi asosiy qonuniy-huquqiy 
hujjat sifatida xizmat qilib keldi. Keyingi yillar davomida byudjet tizimida amalga 
oshirilgan islohotlar doirasida byudjet amaliyotida bir qator o‗zgarishlar sodir 
bo‗ldi va ular byudjet qonunchiligini yanada takomillashtirish zarurligini taqozo 
etdi. 
Natijada amaldagi ―Byudjet tizimi to‗g‗risida‖gi hamda 2004-yil 26 
avgustda qabul qilinib? 2006-yildan boshlab amal qilib kelgan ―Davlat 
byudjetining g‗azna ijrosi to‗g‗risida‘gi O‗zbekiston Respublikasi Qonunlarida 
belgilangan normalar mukammal tarzda qayta ishlangan holda 2013-yil 26-
dekabrda O‗RQ-360-son O‗zbekiston Respublikasi qonuni bilan qabul qilingan 
Byudjet Kodeksida o‗z aksini topdi.
2014-yildan boshlab O‗zbekiston Respublikasida amalga kiritilgan yangi 
Byudjet Kodeksi davlat moliyasini boshqarishning huquqiy asoslarini yanada 
mustahkamlash, byudjet siyosatining ustuvorliklarini belgilab olish, byudjet 
mablag‗laridan foydalanish samaradorligini oshirish va davlat xizmatlarini taqdim 
etish sifatini oshirishga qaratilgan. Ushbu Kodeks O‗zbekiston Respublikasining 
byudjet tizimi byudjetlarini shakllantirish, tuzish, ko‗rib chiqish, qabul qilish, 
tasdiqlash, ijro etish, davlat tomonidan mablag‗ jalb qilish va byudjet to‗g‗risidagi 
qonun hujjatlari ijrosini nazorat qilish sohasidagi munosabatlarni tartibga soladi.
Byudjet jarayoni tushunchasining mazmuniga to‗xtaladigan bo‗lsak, 
Byudjet 
jarayoni 
– byudjet loyihasini tuzish, ko‗rib chiqish, qabul qilish va ijro etish, uning 
ijro etilishini nazorat qilish, ijrosi haqidagi hisobotni tayyorlash va tasdiqlash bilan 

---

135 
bog‗liq bo‗lgan maqsadli faoliyat jarayonidir. Uning mazmuni mamlakatning 
davlat va byudjet qurilishi, tegishli vakolatli organlar va yuridik shaxslarning 
byudjet huquqlari bilan belgilanadi. 
Byudjet jarayoni, odatda, byudjet faoliyatining quyidagi to‗rt bosqichini o‗z 
ichiga oladi (1-rasmga qarang): 
– 
byudjet loyihasini tuzish; 
– 
byudjetni ko‗rib chiqish va qabul qilish; 
– 
byudjetni ijro etish va nazorat qilish; 
– 
byudjetning ijrosi to‗g‗risidagi hisobotni tayyorlash va uni tasdiqlash.