Toshkent moliya instituti moliya-iqtisod fakulteti "moliya" kafedrasi

1.2 Chet el investitsiyalari ishtirokidagi korxonalarning tashkiliy-
huquqiy asoslari va uslubiy jihatlari
O’z e i t Re pu li a i i g 1998 yil 30 ap el agi “Chet el investitsiyalari 
t ’g’ i i a”gi qonunning 6-m a iga ’ a, O’z e i t Re pu li a i u u i agi 
xorijiy investitsiya ishtirokidagi korxonalar deganda aktsiyalarining (ulushlari, 
paylarining) yoki usta amg’a ma i i g ami a 30% ni xorijiy investitsiyalar 
tashkil etadigan korxonalar tushuniladi. Ula O’z e i t Re pu li a i q u
hujjatlariga zid kelmaydigan har qanday tashkiliy-huquqiy shakllarda faoliyat 
’ ata ila . XIIK qat a ila i a i i u u q u ga ’ a x i li i e t
’li i a t. 
Umumla ti a iga ’l a , i i y i u a tiq mahalliy va xorijiy 
mamla at u ’e tla i i ti i a t a i la iqa i a xizmatla ’ ati , 
foyda olish maqsadida yuridik shaxs sifatida tashkil etiladigan, mamlakatning 
q u ili tala la i a i a tuzilga x ’ ali yu itu i u ’e tga q ’ hma 
korxona deyiladi. 
XIIK a lat ’yxatiga li ga payt a e’ti a yu i i ax uquqiga 
ega ’la i. XIIKla ta il eti a ula i a lat ’yxatiga li ta ti i 
O’z e i t Re pu li a i Vazi la Ma ama i t m i a elgila a i. 
XIIKlar tashkil etish orqali xorijiy investitsiyalarni jalb qilishning keng 
ta qalga a lla a i i am li a q ’ ma x ala i ta il eti i . 
O’z e i t Re pu li a i a q ’ ma x a ega a x i iy i e t faqat 
yu i i ax ’lga , iz m apitali i g e g kam miqdori 150000 AQSh 
lla iga te g ’lga e i ale t umma i ta il etga x ala ga aytila i
7
. 
XIIK iz m amg’a ma i i g 150000 AQS lla i a am ’lma ligi, a a , 
7
Vahobov A. va boshq. Xalqaro moliya munosabatlari: Darslik. /Mual.: A.Vahobov, N.Jumaev, U.Burxanov. – T.: 
«S a q», 2003. – B. 277.

---

18 
sifatsiz mahsulotlarning oldi-sotdisi va ularni respublikaga import qilish ishlari 
ila ug’ulla i ga ixti la ga i i XIIKla i g e agi a tiq a i i
kelishining oldini olish maqsadida belgilangan. 
O’z e i t Re pu li a idan tashqarida XIIKlarning sho’ a x ala i, 
filialla i, a latx ala i a qa al i a ’linmalari tashkil etilishi mumkin. 
XIIKla ixtiy iy a i a O’z e i t Re pu li a i i g q u u atla iga 
mu fiq O’z e i t Re pu li a i u u i a uyu mala , t e la , 
p at iyala , t iumla a qa x ’ ali i la mala i ta il eti i, 
amal qili tu ga i la mala ta i iga t ’la uquqli a’z ifati a i i i mum i . 
XIIKla q u u atla iga mu fiq quyi agi uquqla ga ega: O’z e i t
hududida, shuningdek, undan tashqarida har qanday valyutada, har qanday bankda 
hisobvaraqlar ochish, ulardan foydalanish va ularni tasarruf etish; xorijiy valyutada 
u ala li a u i qayta i ; XIIKla i g i a aqla i agi ma lag’la a
f y ala i i e la y u ma lag’la i ma u iy li a lat qa u
organlari tomonidan faqat qonunda belgilangan tartibda amalga oshirilishi 
mumkin. 
XIIKla i ta il eti i i i, ta qi a t ategi a a la ga ’li
mumkin. Mamla atimiz a XIIKla fa liyati i a lat t m i a q ’lla -quvvatlash 
ula ga liq a x a imtiy zla i, imtiy zli e itla , q u ’zga ma ligi 
af latla i, ug’u ta a q u u atla iga mu fiq qa a lla a amalga 
oshirilmoqda.
XIIKlar faoliyatining tahlili quyidagi xulosalarni shakllantirish imkonini 
beradi: 
-
mamla atimiz i g u t i la ay tga u u la iga t ’g’ i a -t ’g’ i 
xorijiy investitsiyalarni jalb etish yuzasidan olib borilayotgan chora-
tadbirlarni faol davom ettirish zarur. Bunda hududiy boshqaruv 
organlarining turli sohalardagi investitsiya loyihalarining amaliyotga 
ama ali tat iq etili i yuza i a ma ’uliyati i i i l zim; 

---

19 
-
a i u u ’yi a ta liliy ma’lum tla aza i i a lla ti i yuza i a
amaliy tadbirlar ishlab chiqish va xorijiy investorlarni hududning eksport 
im iyatla i ’yi a za u iy ma’lum tla ila ta’mi la ;