Toshkent moliya instituti mmt-84-i axmadjanov nuriddin “Buxgalteriya hisobi” fanidan oraliq nazorat

Kalkulyatsiya schyotlari korxona faoliyatida mahsulotlar, sotilgan tovarlar,
bajarilgan ish va ko‘rsatilgan xizmatlar tannarxini aniqlash uchun xarajatlar
hisobini yuritishga mo‘ljallangan.
Taqqoslovchi schyotlar ayni bir muomalalar yoki korxonaning butun bir
moliyaviy-xo‘jalik faoliyatining natijasini aniqlash uchun ishlatiladi.
Xo‘jalik mablag‘lari turi va joylanishini ko‘rsatuvchi aktiv schyotlarning
xususiyati shundaki, mablag‘larning ko‘payishi debet, mablag‘larning kamayishi
esa schyotning kredit tomonida aks ettiriladi.

Schyotdagi oxirgi qoldiq yoki saldo quyidagi formula orqali topiladi:

So = Sb + Do – Ko

Shuni ta’kidlab o‘tish joizki, Kontraktiv schyotlar xususiyati xuddi passiv

schyotlar, Kontrpassiv schyotlar xususiyati esa aktiv schyotlar xususiyati kabidir.
Tranzit schyotlar xususiyatiga keladigan bo‘lsak, ular daromadlarni hisobga
olish uchun mo‘ljallangan bo‘lsa–xuddi passiv schyot kabi talqin etiladi. Agarda
xarajatlarni hisobga oluvchi tranzit schyotlar bo‘lsa aktiv schyotlar kabi ishlatiladi.

3).


O‘z mablag‘lari davlat korxonalarida, faoliyatining hamma davrida beriladi va unga biriktirib qo‘yiladi.
Davlat korxonalarining mablag‘laridan farqli o‘laroq, boshqa mulkchilik shaklidagi korxonalarning o‘z mablag‘lari ayrim yuridik va jismoniy shaxslarning qo‘shma yoki individual mulkidan iborat bo‘ladi.
Kapital (fond)lar - bozor iqtisodiyoti sharoitlaridan kelib chiqqan holda korxonaning ixtiyori bilan shakllantiriladigan ustav kapitali (fondi) va zaxira (rezerv) kapitalidan tashkil topadi.
Ustav kapitali (fondi) korxonaga uni tashkil qilish paytida umumdavlat fondidan (davlat korxonalarining kapitali) kelib tushgan mablag‘larni ifodalab, u davlat korxonalari miqyosida foydalaniladigan buxgalteriya atamasidir.
Ustav kapitali esa aksincha, muassislardan (mulkchilikning boshqa shakllarida) kelib
tushgan mablag‘lardan iborat bo‘lib, u nodavlat sektordagi korxonalarning buxgalteriya hisobida foydalaniladigan iqtisodiy atamasidir.