Toshkent moliya instituti mikroiqtisodiy

XVI-BOB. IJTIMOIY NE’MATLAR VA UMUMIY RESURSLAR

1. 
   Mahsulotlarning turli xil turlari
   

Bozorlar insonlar xohlayotgan mahsulotlar yetkazib berishda qanchalik yaxshi ishlashadi? Bu savolga javob masalani mohiyatini qay darajada chuqur anglib yetilganligiga bog'liq. Biz 7-bobda ta’kidlab o‘tganimizdek, bozor konussimon qutili muzqaymoqrri samarali sonini ta’minlab berishi mumkm: muzqaymoqnmg narxi ularga bo'lgan talab va taklifni muvozanatlashtirishi mumkin va bu muvozanat ishlab chiqaruvchi daromadlarini maksimallashtirishi hamda iste’mol tanqisligini bartaraf etishi mumkin. Bundan tashqari, biz 10 bobda ko‘rib o‘tganimizdek, bozor alyuminiy ishlab chiqaruvchilarini biz nafas olayotgan havoni ifloslantirishdan qaytarishga umid qila olmaydi. Bozorda xaridor va sotuvchilar odatda o‘z qarorlarinmg tashqi oqibatlariga e’tibor qaratishmaydi. Shunday qilib, bozorlar mahsulot muzqaymoq bo‘lganda yaxshiroq va mahsulot toza havo bo‘lganda yomonroq ishlashadi.

Bozordagi turli xil mahsulotlar haqida fikr yuritib, ulami quyidagi ikki sifatiga ko‘ra guruhlash mumkin:

• 
  Mahsulot iste’moldan mahrum qilinish (eksklyuzivlik) xususiyatiga egami? Ya’ni, kishilami uni iste’molidan mahrum etish mumkinmi?
  
• 
  Mahsulot iste’molda cheklanganmi? Ya’ni, bir kishinmg mahsulotni iste’mol qilishi boshqa kishilaming uni iste’mol qilish qobiliyatlarini kamaytiradimi?
  

Ushbu ikki sifatni ishlatilishi, 16.1-rasmda mahsulotlami 4 guruhga taqsimlaydi:

1.