Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova

P o 4 o + P
 
0 + . . . + /? 
° q
0
 
Z P o Q o
Bu indeks mahsulot (yoki tovar oboroti) hajmining umumiy 
indeksidir. Bu yerda q ^ va q0po joriy va bazis davrlardagi mahsulot 
qiymati.
K o‘rinib turibdiki, bu indeks mahsulot fizik hajmini emas, uni 
qiymatining o ‘zgarishini xarakterlamoqda, ya’ni baho o ‘zgarsa, qiymat 
ham o'zgaraveradi.
Fizik hajmi indeksini tuzishda vazn sifatida o4gan davr baholari 
olinsa, formulani quyidagicha yozish mumkin.
J = Я
1
Р
0
+
4 
я'оРо
+ 
Я
0
Р
0
+ 
+ 
q Ho p \
Z q Qp Q
34

---

Bu yerda: £ q ip 0 - joriy davrdagi mahsulotning qiymati (o4gan davr
t
bahosida); £ q 0po “ bazis davridagi mahsulotning qiymati.
Umumiy 
indekslami 
agregat 
shaklda 
hisoblash 
uchun 
indekslashtirilayotgan belgi va uning vaznlari haqida har bir mahsulot va 
davrlar bo‘yicha alohida ma’lumotlar mavjud bo‘lishi shart.
Indekslar yordamida nafaqat miqdor ko‘rsatkichIari, balki sifat 
ko‘rsatkichlari ham o‘rganiladi. Ularga baho, tannarx, hosildorlik, 
mehnat unumdorligi, rentabellik darajasi va boshqalar kiritiladi.
Agarda o‘rganilayotgan 
qatoming hadlari baza sifatida qabul 
qilingan bitta had bilan taqqoslansa, bunday indekslar bazisli indekslar, 
agarda har bir had o'zidan oldin keladigan had bilan taqqoslansa unday 
indekslar zanjirsimon indekslar deb yuritiladi.
1.14-jadval
Sotilgan mahsulot miqdori bo‘yicha bazisli va zanjirsimon indeks
C h o ra k la r
I
II
III
IV
Miqdor darajalari
4i
42
Яз
Я4
Bazisli indeks
qz/qi
Я