Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova

Buxgalteriya balansi moddalarining mulkiy egaligi bo‘yicha
tuzilishi
Mulk
0 ‘ziga
tegishli
mulk
Qarzga
olingan
mulk
Jami
Pul ko^inishida bo‘lmagan mulk 
(PKB)=MBUMA+MUMA+MBJA
XK (PKB)
QK (PKB)
PKB
Pul kocrinishidagi mulk(PK)=MJA
XK(PK)
QK (PK)
PK
Jami mulk
XK
QK
A
2.8-jadval
Buxgalteriya balansidagi moddalarning o^zgarishlari_____
Mulk
Davr
boshiga
debet
qoldiq
Xususiy
mulk
Qarzga
olingan
mulk
Davr
oxiriga
debet
qoldiq
0 4sish
darajasi
Davr boshiga 
kredit 
qoldig‘i
Аь
XKb
QKb
Pul shaklida 
bo4magan 
mulk
(PShBM)
PShBMb
(PKB)
(PKB)
PShBMo
Pul 
shaklidagi 
mulk (PShM)
PShMb
(PK)
PShMo
Davr oxiriga 
kredit 
qoldigM
XKo
QKo
A
q
134

---

0 ‘sish
-
—
darajasi
Moliyaviy hisobotlar tarkibida buxgalteriya balansi markaziy 
ocrinda turadi va undagi ko‘rsatkichlami tahiil etish va baholash orqali 
xo‘jalik yurituvchi subyektning mulkiy va moliyaviy ahvolidan voqif 
bo‘linadi.
X o‘jalik yurituvchi subyektning iqtisodiy axvolidagi o‘zgarishlar
albatta mulkiy va moliyaviy munosabatlar tufayli yuzaga keladi. Odatda,
moliyaviy munosabatlaming klassik formulasi sifatida quyidagi
bog‘lanishdan foydalaniladi:
Pull => Tovarl - > Pul2* => Tovar2* => Pul3*... 
(2.9)
*sikl natijasidagiyutuq:
Pull
Ushbu formulani iqtisodiy jarayonlarga nisbatan rasmiylashtirsak
quyidagi ko'rinishga keladi:
PM=>R=>ICh=>TF=>XK=>PM*... 
(2.10)
Bunda: PM - pul mablag‘lari;
PM* - sikl natijasidagi yutuq: PM < PM*
R - resurslar;
ICh - ishlab chiqarish;
TF - tijorat faoliyati;
HK - hisob-kitoblar.
Korxona aktivlari, xususiy kapital (sarmoya) va majburiyatlar 
buxgalteriya balansining elementlari hisoblanadi.
2.9-jadval