Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova

i * 70
mumkin .
Pul mablag‘lari va pul ekvivalentlarining faoliyat shakllari
 
 
bo‘yicha doiraviy aylanishlari_______________
Aylanish muddati
0-1-
kun
1-2-kun
2-3-kun
+ 
9
 
9
Savdo
(chakana),
umumiy
ovqatlanish,
aloqa
Naqd 
pul 
50 mln
Tovar 
sotib 
olindi 
50 mln
Tovar 
qayta 
sotildi 
Naqdlik 
75 mln
X
X
X
Aylanish muddati
0-1-oy
l-2 -оу
2-3-oy
3-4-oy
4-5-oy....
Sanoat,
transport,
Naqd 
pul 
50 mln
TMZ
sotib 
olindi 
50 mln
Boshqa 
xarajatlar 
30 mln
Tovar 
zaxiraga 
olindi 
80 mln
Tovar 
sotildi 
100 mln
X
Aylanish muddati
0-1-yil
1-2 yil
2-3-yil
3-4-yil
4-5-yil
5-6-yil...
Qurilish,
qishloq
xo‘ja!igini
ayrim
bo‘g4nlari
Naqd 
pul 
50 mln
TMZ 
sotib 
olindi 
50 mln
Xarajatla
r
55 mln
Tugallanm 
agan 
ishlab 
chiqarish 
25 mln
Tovar 
zaxiraga 
olindi 
85 mln
Tovar 
sotildi 
125 mln
Zaxiralar (tovarlar, tayyor mahsulotlar)ning pul mablagMari va pul 
ekvivalentlariga aylanish davriyligining sotish shakllari bo4yicha ham 
farqlash mumkin.
70K.R. Subramanyam Financial statement analysis, eleventh edition Published by McGraw-Hill
Education, 2 Penn Plaza, N ew York, N Y 10121. Copyright © 2 0 1 4 by
553

---

Pul mablag‘lari va pul ekvivalentlarining sotish shakllari
____________
bo'yicha farqlanishi________________
Ko‘rsatkichlar
Aylanish muddati
Zaxiralarni_naqdga_va_naqdsiz_sotish_1-kun_2-kun_3-kun_4-kun_5-kun_6-kun...._Zaxiralarni_kreditga_sotish'>Zaxiralarni
naqdga va
naqdsiz sotish
1-kun
2-kun
3-kun
4-kun
5-kun 6-kun....
Zaxiralarni
kreditga sotish
1-oy,
(1-yil)
2-oy,
(2-yil)
3-oy,
(3-yil)
4-oy,
(4-yil)
5-oy,
(5-yil)
6-oy...,
(6-yil)...
Zaxiralarni
chegirma va
ustama asosida
sotish
1
oygacha 
20 foiz 
chegirma
2
oygacha 
15 foiz 
chegirma
3
oygacha 
10 foiz 
chegirma
4
oygacha 
5 foiz 
ustama
5
oygacha 
10 foiz 
ustama
6
oygacha 
15 foiz 
ustama
Tarmoq va bo'g'inlarda xo'jalik yurituvchi subyektlarning pul 
oqimida faoliyat turlarining salmoq darajalari ham turlicha bo'ladi. Buni 
bevosita quyidagi jadval m a’lumotlaridan ko'rib o'tish mumkin.
Pul mablag‘lari va pul ekvivalentlarining faoliyat bo‘g‘inlari
bo'yicha salmoq darajalari
K irim /
Chiqim
Operatsion faoliyatdan
chiqim
Investitsion
faoliyatdan
chiqim
Moliyaviy
faoliyatdan
chiqim
Opreatsion
faoliyatdan
kirim
Sanoat, savdo, transport, 
qishloq xo'jaligi, qurilish, 
umumiy ovqatlanish
Sanoat,
transport,
qurilish
Sanoat
Investitsion
faoliyatdan
kirim
Sanoat, transport,qurilish
Sanoat,
qurilish
Sanoat,
qurilish
Moliyaviy
faoliyatdan
kirim
Sanoat
Sanoat
Sanoat
Balans
XXX
XXX
XXX
10.3. Pul oqimi to‘g‘risidagi hisobotning tuzilishi
va asosiy elementlari
Korxona moliyaviy holatini tahiil qilish bilan shug'ullanayotgan har 
bir xodim moliyaviy hisobot shakllarini, shu jumladan, pul oqimi
554

---

to4g 4risidagi hisobot shaklini erkin o ‘qiy olishi, uning moddalarini 
tushunishi, shuningdek, xulosalar chiqarish va tavsiyalar berishni 
bilishlari kerak.
Pul oqimlari to 4g 4risidagi hisobotda pul mablag4 lari harakati bilan 
bogiiq b o ig an moliyaviy resurslardagi barcha o 4zgarishlar aks 
ettiriladi.
Pul oqimi to4g 4risidagi hisobotda operatsion, investitsion va 
moliyaviy faoliyatdan pul mablagiarining harakati aks ettiriladi.
Moliyaviy hisobotda kundalik xo'jalik faoliyati jarayonida sodir 
b o ig an pul mablag4laridagi barcha o 4zgarishlar shunday tartibda aks 
ettirilishi lozimki, u pul m ablagiari bilan ularga ekvivalent boiganlar 
o4rtasida, y a’ni, qisqa muddatli va yuqori likvid investitsiyalar, erkin 
ayirboshlanadigan pul m ablagiari o4rtasida o 4zaro bogiiqlikni aniqlash 
imkonini ta ’minlasin.
Pul oqimi to4g 4risidagi hisobotga 44Valyuta mablagiarining harakati 
to4g4risida m a’lumotnoma” ilova qilinib, unda davr boshi va oxiriga 
b oigan qoldiqlar, valyuta m ablagiari tushumi va harakati to4g4risidagi 
m aium otlar aks etadi.
Korxonaning moliyaviy ahvoli ko4p jihatdan real pul aylanmasiga 
bogiiq. Korxonaning hisob-kitob va o 4zga hisob raqamlari orqali 
oiadigan pul mablag4 larining kelib tushishi va ularning sarflanishiga 
pul
m ablagiari oqimi
deyiladi.
Pul mablag4lari oqimini tahlil qilish uchun 4-shakl “Pul mablag4lari 
to‘g4risidagi hisobot” moliyaviy hisoboti, shuningdek, 1-sh shaklidagi 
“Korxona (tashkilot) moliyaviy faoliyatining asosiy ko4rsatkichlari 
to4g ‘risida”gi statistika hisoboti asosiy m aium ot manbai b o iib xizmat
qiladi.