Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova moliyaviy tahlil

Ko‘rsatkichlar nomi	Joriy yil		O‘sishi indeksi
Kelgusi yil bashorati
Kirim	Chiqim	Kirim	Chiqim
Operatsion faoliyat
Mahsulot (ish va xizmat)larni sotishdan kelib tushgan pul mablag‘lari	4 680 822 612	x	1.54	7 208 466 822
Mahsulot (ish va xizmat)lar uchun mol yetkazib beruvchilarga to‘langan pul mablag‘lari	x	2 254 620 520	1.45		3 269 199 754
Xodimlarga va ular nomidan to‘langan pul mablag‘lari	x	1 235 420 005	1.15		1 420 736 005
Operatsion faoliyatning boshqa pul tushumlar va to‘lovlari	200 388 440	-	1.10	223 727 284	-
Jami: operatsion faoliyatning sof pul kirimi / chiqimi (satr 010-020-030+/-040)	4 881 211 052	3 490 040 525	*	7 432 194 106	4 689 735 759
Investitsiya faoliyatining sof pul kirim (chiqim)	560 245 214	1 564 824 562	*	560 245 214	1 564 824 562
Moliyaviy faoliyatning sof pul kirimi va chiqimi	562 456 324	537 599 198	*	562 456 324	537 599 198
Soliqqa tortish pul chiqimi	x	114 695 921		x	114 695 921
Jami: moliyaviy-xo‘jalik faoliyatining sof pul kirimi/chiqimi (satr 050+/-100+/-180-210)	6 003 912 590	5 707 160 206	*	8 554 895 644	6 907 055 440
Yil boshidagi pul mablag‘lari	171 917 383	x	*	468 669 767
Yil oxiridagi pul mablag‘lari	468 669 767	x	*	2 116 509 971

Korxonada pul oqimining joriy yil natijalarida operatsion faoliyatdan pul kirimi 4 811 211 052 ming so‘m, ularning chiqimi esa 3 490 040 525 ming so‘mni tashkil etgan. Sof pul oqilimi 4 811 211 052-3 490 040 525=1 321 170 527 ming so‘mni tashkil etgan. Investitsion faoliyatdan pul kirimi 560 245 214 ming so‘mni, chiqimi 1 564 824 562 ming so‘mni tashkil etgan. Sof pul oqimi 1 004 579 848 ming so‘ni tashkil qilgan. Moliyaviy faoliyatdan pul oqimida kirimi 562 456 324 ming so‘mni, chiqim 537 599 198 ming so‘mni tashkil qilgan. Korxonada jami pul oqimining sof kirimi prognozi bo‘yicha 8 554 895 644 ming so‘mni, chiqimi mos ravishda 6 907 055 440 ming so‘mga teng bo‘lgan.

14.5. Bankrotlik (iqtisodiy nochorlik)ni bashoratlash

Bankrotlik (iqtisodiy nochorlik) – iqtisodiy sud tomonidan e’tirof etilgan, qarzdorning pul majburiyatlari bo‘yicha kreditorlar talablarini to‘la hajmda qondirishga va (yoki) majburiy to‘lovlar bo‘yicha o‘z majburiyatini to‘la hajmda bajarishga qodir emasligidir. Lekin bankrotlik sud jarayonidagina o‘rganiladigan jarayon emas. Har bitta korxona o‘zining moliyaviy holatini, uning kutilishlarini oldindan tahlil qilib unga qarshi chora-tadbirlar ko‘rib borishi lozim.

Iqtisodiy nochorlikni bashoratlashda xalqaro amaliyotdan keng qo‘llaniladigan turli modellar tizimidan foydalanish mumkin. Ushbu modellari asosida korxonalarning moliyaviy koeffitsiyentlarini baholash orqali korxonalardagi iqtisodiy nochorlikning turi, uni oldini olish yuzasidan ichki imkoniyatlarning mavjudligi, nochorlikni oqibatlarini yumshatish va moliyaviy sog‘lomlashtirishning taktik qarorlarini tuzib chiqish mumkin. Iqtisodiy nochorlik va bankrotlikni bashorat qilingan buxgalteriya balansi va moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobot ma’lumotlariga tayangan holda kelgusidagi o‘zgarishlarini ham aniqlash va tahlil etish mumkin.
O‘zbekiston temir yo‘llari AJ ning buxgalteriya balansi prognozi

Balans qatorlari	2019 yil bashorati
AKTIV
1. Uzoq muddatli aktivlar	18 237 784 838
Asosiy vositalar boshlang‘ich qiymati	22 751 334 184
Asosiy vositalar eskirish qiymati	6 653 814 345
Asosiy vositalar qoldiq qiymati	16 097 519 838
Nomoddiy aktivlar qoldiq qiymati	345 379
Kapital qo‘yilmalar	1 572 602 311
Boshqa uzoq muddatli aktivlar	567 317 310
2. Joriy aktivlar	13 434 759 951
Ishlab chiqarish zaxiralari	1 613 054 477
Kelgusi davr xarajatlari	8 441 062 224
Pul mablag‘lari	721 797 642
Boshqa joriy aktivlar	247 140 336
Debitorlar, jami	2 411 705 302
Shu jumladan:
Xaridor va buyurtmachilar bilan hisob-kitoblar	412 778 664
Byudjetga avans to‘lovlari	8 089 544
Balans aktivi bo‘yicha jami	31 672 544 789
PASSIV
1.O‘z mablag‘lari manbasi	10 882 184 312
Ustav kapitali	828 202 670
Rezerv kapitali	8 121 422 920
Taqsimlanmagan foyda	981 351 911
Boshqa manbalar	951 206 811
2. Majburiyatlar	16 039 458 810
Uzoq muddatli bank kreditlari va qarzlari	12 304 013 149
Boshqa majburiyatlar	13 672 857
Kreditorlik majburiyatlari, jami	2 833 243 275
Shu jumladan:
Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga majburiyatlar	792 561 283
Byudjetga majburiyatlar	95 968 246
Qo‘shimcha talab qilinadigan moliyalashtirish manbalari	4 750 901 667
Balans passivi bo‘yicha jami	31 672 544 789

“O‘zbekiston temir yo‘llari” AJ ning moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisoboti (2018 yil bashorati)

Ko‘rsatkichlar nomi	2019 yil bashorati
Mahsulot (ish va xizmat)larni sotishdan sof tushum	7 978 434 064
Sotilgan mahsulot (ish va xizmat)larning tannarxi	4 116 760 439
Mahsulot (ish va xizmat)larni sotishning yalpi foydasi	3 861 673 625
Davr xarajatlari	752 744 444
Boshka operatsion xarajatlar	178 630 359
Asosiy faoliyatning foydasi	2 930 298 822
Moliyaviy faoliyat buyicha xarajatlar	833455050
Moliyaviy faoliyatning daromadlari	506789162
Daromad (foyda) solig‘ini to‘lagunga qadar foyda	2 603 632 934
Favquloddagi foyda va zararlar	0
Daromad (foyda) solig‘i	72 901 722
Foydadan boshqa soliqlar va yig‘imlar	193 970 653
Hisobot davrining sof foydasi	2 336 760 559

Iqtisodiy nochorlikni bashoratlash

Faktorlar belgisi	Faktorlar	Aniqlanish tartibi	Bashorat
Z= -0.3877 — 1.073*4,74 + 0.0579*1,13=-0,3877-5,08602+0,65427=-6,12799
X1	Joriy likvidlik koeffitsiyenti	Aylanma aktivlar / Qisqa muddatli majburiyatlar	13 434 759 951 / 2 833 243 275=4,74
X2	Kapitallashuv koeffitsiyenti	Uzoq muddatli majburiyatlar + Qisqa muddatli majburiyatlar / Xususiy kapital	12 304 013 149+13 672 857/ 10 882 184 312=1,13
Z= 1.2*0,4241 + 1.4*0,0727 + 3.3*0,0925 + 0.6*0,3435 + 0,2519=0,50892 +0,10178+0,30525+0,2061+0,2519=1,37395
X1	Aylanma kapitalning aktivlarda salmog‘i	Aylanma kapital / Aktivlar jami	13 434 759 951 / 31 672 544 789=0,4241
X2	Aktivlarning rentabelligi	Sof foyda / Aktivlar jami	2 336 760 559 /31 672 544 789=0,0727
X3	Operatsion rentabellik	Operatsion foyda / Aktivlar jami	2 930 298 822 / 31 672 544 789=0,0925
X4	Aktsiyalarning bozor qiymati	Xususiy kapitalning bozor qiymati / Majburiyatlar	10 882 184 312 / 31 672 544 789=0,3435
X5	Aktivlar samaradorligi	Tushum / Aktivlar jami	7 978 434 064 / 31 672 544 789=0,2519

Korxonalarning moliyaviy-iqtisodiy ahvoli monitoringi va tahlilini o‘tkazish mezonlari bo‘yicha

Ko‘rsatkichlar	Iqtisodiy holat noabarqorligi	Hisob kitob	Natija
Asosiy ko‘rsatkichlar
To‘lov layoqati yoki qoplash koeffitsiyenti (Ktl):	Ktl - 1.25 dan kichik bo‘lsa	13 434 759 951 / 13 672 857+2 833 243 275	4,71
O‘z aylanma mablag‘lari bilan ta’minlanish koeffitsiyenti (Kat)	Kat -0.2 dan kam chiqsa	10 882 184 312+12 304 013 149-18 237 784 838 / 13 434 759 951	0,36
Korxona aktivlari va xarajatlar rentabelligi (Ra, Rx)	Ra, Rx -0 dan past bo‘lsa	Ra=2 603 632 934 / 31 672 544 789*100 Rx=2 603 632 934 / (4 116 760 439+752 744 444+178 630 359+833 455 050)*100	0,082 0,442
Ko‘shimcha ko‘rsatkichlar
O‘zmablag‘lari va qisqa muddatli qarz mablag‘lari nisbati koeffitsiyenti (Ko‘q)	Ko‘/q -1.25 dan tushib ketgan xollarda	10 882 184 312/(16 039 458 810-12 304 013 149)	2,91
Ishlab chiqarish quvvatlaridan foydalanish koeffitsiyenti (Kquv)	Kqo‘v- 0.5 dan tushib ketganda	0,6*	0,6*
Asosiy vositalarning eskirish koeffitsiyenti (Kesk)	Kesk- 0.5 dan oshib ketganda	6 653 814 345 / 22 751 334 184	29,2
*-shartli 0,5 dan yuqori deb olindi

Korxonada bashorat qilingan moliyaviy hisobotning shakllari va ularning birliklarining o‘zgarishiga mos ravishda aniqlangan ko‘rsatkichlarni baholash natijasida shuni xulosa qilish mumkinki, korxonada barcha ko‘rsatkichlar iqtisodiy nochorlik stadiyasidan tashqarida bo‘lgan. Masalan: to‘lovga qobillik bo‘yicha korxona eng yuqori natijaga erishgan. Uning hisob-kitob qilingan ifodasi 4.71ga teng bo‘lgan. Shuningdek aktivlar joriy aktivlarning o‘z mablag‘lari bilan ta’minlanganlik darajasi 0.36ga teng bo‘lgan. Jami aktivlarning rentabellik darajasi 8.8 %ni, xarajatlar rentabelligi 44.2 %ni tashkil etgan. Asosiy vositalarning eskirish darajasi 29.2 %ni tashkil etgan. Bu korxonada 60.8 % asosiy vosita yaroqli holatda degani.