Toshkent moliya instituti kredit-iqtisod fakulteti bank aktivlarining daromadliligi va likvidliligi

YUqori darajadagi likvid aktivlarga quyidagilar kiradi: 



  naqd pullar va unga tenglashtirilgan mablag‘lar; 



  Markaziy bank hisob varag‘idagi mablag‘lar; 



  davlatning qarz majburiyatlari; 



  norezident banklar korschyotlaridagi mablag‘lar; 



  davlatning ichki zayomlari uchun ajratilgan mablag‘lar. 

Bu  mablag‘larni  zaruriyat  tug‘ilishi  bilanoq  bank  hisobvarag‘i-dan  olib 

ishlatish mumkin. 

Likvid  aktivlar  tarkibiga  yuqori  likvid  aktivlari  tarkibiga  kiruvchi 

mablag‘lardan tashqari quyidagilar ham kiradi: 



  yaqin  30  kun  ichida  qaytarish  sharti  bilan  so‘mda  va  chet  el  valyutasida 

berilgan kreditlar; 



  yaqin  30  kun  ichida  mazkur  bank  hisob  varag‘iga  o‘tkazilishi  kutilgan 

to‘lovlar. 

Uzoq muddatli likvid aktivlar tarkibiga quyidagilar kiradi: 

---



  bir  yilgacha  qaytarish  sharti  bilan  so‘mda  va  chet  el  valyutasida  bank 

tomonidan berilgan kreditlar; 



  50  foiz  kafolat  sharti  bilan  bir  yildan  ko‘proq  muddatda  qaytarish  sharti 

bilan berilgan kreditlar; 



  hukumat tomonidan kafolatlangan muddati kechiktirilgan ssudani chegirib 

tashlangan qoldiq kredit; 



  garovdagi qimmatli qog‘ozlar; 



  garovdagi nodir metallar. 

Uchinchi guruh – nolikvid (past likvidli) aktivlar. 

 

Bularga: 



  Muddati o‘tgan ssudalar; 



  Muddati o‘tgan foizlar; 



  Sud aralashuvi bilan o‘zlashtirilishi ko‘zda tutilgan ssudalar; 



  Tugallanmagan ishlab chiqarish; 



  Asosiy vositalar kiradi. 

Bank doimiy tarzda o‘zining likvidligini ma’lum bir darajada saqlashi kerak, 

ya’ni o‘zining to‘lovga qobilligini shubha ostida qoldirmasligi kerak. Likvidlikka 

bo‘lgan  talab  aktivlardan  keladigan  daromadni  oshirish  faoliyatiga  ma’lum 

darajada  qarshi  turadi.  Bankning  aktivlari  qanchalik  darajada  likvidli  bo‘lsa, 

shunchalik  ular  bilan  bog‘liq  risk  kichik  bo‘ladi,  ammo  shunga  qaramay,  ularga 

to‘lanadigan foiz ham shunchalik kam bo‘ladi. 

 

Belgilangan  to‘lovga  qobillik  doirasidan  chiqmagan  holda  aktivlarga 

joylashtirilgan  kapitaldan  daromadni  oshirish,  bankda  boshqarish  san’atini 

belgilaydi. 

 

Bank likvidlikni ikki xil yo‘l bilan ta’minlashi mumkin: 

1. Ortiqcha likvidli aktivlarni yig‘ish orqali. 

2. Jahon  amaliyotida  keng  qo‘llanilayotgan  usul  –  likvidlikni  kam  daromad 

keltiruvchi va tez sotiluvchi qimmatli qog‘ozlarga investitsiyalash usulidir. 

Daromad keltirishiga qarab bank aktivlari ikkiga bo‘linadi:  

1.  Daromad keltiruvchi aktivlar 

---

2.  Daromad keltirmaydigan aktivlar. 

Daromad keltiruvchi aktivlarga quyidagilar kiradi. 



 Barcha berilgan kreditlar (jumladan, banklararo kreditlar) 



 

O‘ziga tegishli investitsiyalar  



 Xazina veksellari  



 Davlat obligatsiyalari  



 Qimmatli qog‘ozlar  



 Va boshqalar  

Daromad keltirmaydigan aktivlarga quyidagilar kiradi: 



 Pul aktivlari guruhi  



 Asosiy vositalar  



 Kapital xarajatlar  



 Barcha moddiy aktivlar  



 Nomoddiy aktivlar  



 Va boshqa aktivlar kiradi.