Toshkent moliya instituti iqtisodiyot nazariyasi

Asosiy adabiyotlar:

1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,16,21.

Qo’shimcha adabiyotlar:

6,8,9,18,29.

30. MAVZU. JAHON BOZORI. XALQARO VALYUTA VA KREDIT MUNOSABATLARI.

REJA:

1. 
   Xalqaro savdoning mazmuni, tuzilishi va xususiyatlari.
   
2. 
   To’lov balansi, uning tuzilishi va taqchilligi.
   
3. 
   Xalqaro valyuta-kredit munosabatlari va valyuta tizimlari.
   

1. Xalqaro savdoning mazmuni, tuzilishi va xususiyatlari.

Hozirgi jahon rivojining xarakterli belgisi tashqi iqtisodiy aloqalarning, avvalo jahon savdosining tez o’sishi hisoblanadi. Xalqaro iqtisodiy munosabatlarning tarkibiy qismi hisoblangan jahon savdosi tashqi savdo oboroti, eksport va import kabi ko’rsatkichlar bilan xarakterlanadi.

Eksport-tovarlarni chet ellik mijozlarga sotish bo’lib, bunda mazkur mamlakatlarda ishlab chiqarilgan tovar mamlakatdan tashqariga chiqariladi.
Ko’plab mamlakatlar, cheklangan resurs bazasiga va tor ichki bozorga ega bo’lib, o’zlarining ichki iste’moli uchun zarur bo’lgan barcha tovarlarni etarli samaradorlik bilan ishlab chiqarish holatida bo’lmaydi. Bunday mamlakatlar uchun eksport kerakli tovarlarni olishning asosiy yo’li hisoblanadi.
Jahon savdosida tovarlarning eksport tarkibi fan-texnika revolyutsiyasi va xalqaro mehnat taqsimotining chuqurlashuvi ta’siri ostida o’zgaradi. Hozirgi davrda jahon savdosining eksport tarkibida qayta ishlovchi sanoat mahsulotlari etakchi o’ringa ega bo’lib, uning hissasiga jahon tovar ayriboshlashining 3/4 qismi to’g’ri keladi. Oziq-ovqat, xom-ashyo va yoqilg’i ulushi faqat 1/4 qismini tashkil qiladi.
Xizmatlar eksporti tovarlar eksportidan farq qiladi. Chet ellik iste’molchilarga xizmat ko’rsatish, chet el valyutalarini olish bilan bog’liq bo’lib, u milliy chegarada amalga oshiriladi /masalan, chet el kompaniyasi vakillariga pochta, telegraf xizmati ko’rsatish, chet el fuqarolariga sayyohlik xizmati ko’rsatish va h.k/.
O’zbekistonning tashqi savdosida xorijiy davlatlarning salmog’i quyidagi ma’lumotlar bilan xarakterlanadi.