Toshkent moliya instituti iqtisodiyot nazariyasi

Asosiy tayanch tushunchalar:

Kredit - iqtisodiy kategoriya bo’lib, u vaqtincha o’z egalari qo’lida bo’sh turgan pul mablag’larini boshqalar tomonidan ma’lum muddatga haq to’lash sharti bilan qarzga olish va qaytarib berish yuzasidan kelib chiqadigan munosabatlarni ifodalaydi.

Tijorat krediti - bu korxonalar, tadbirkorlar va boshqa xo’jalik sub’ektlarining bir-biriga tovar shaklida beradigan kreditidir.

Bank krediti - bu moliya kredit muassasalari (banklar, fondlar, assotsiatsiyalar) tomonidan har qanday xo’jalik sub’ektlari (tadbirkorlar, korxonalar, tashkilotlar va boshqalar)ga pul shaklida - ssuda tarzida beriladi.

Ipoteka krediti - ko’chmas mulk (er, bino, uy-joy kabilar)ni garovga qo’yib olinadigan kredit. Odatda ipoteka kreditidan asosan qishloq xo’jaligida asosiy fondlarni yangilash uchun yirik kapital quyilmalarni qoplash uchun foydalaniladi.

Davlat krediti - Davlat bir tomondan qarz oluvchi, ikkinchi tomondan qarz beruvchi sifatida maydonga chiqadi.

Xo’jaliklararo pul krediti - xo’jalik yurituvchi sub’ektlarni bir-birriga beradigan krediti. Korxona, tashkilotlar aktsiya, obligatsiya, kredit biletlari va boshqa qimmatbaho qog’ozlar chiqarish orqali beriladi. Bu operatsiyalar korxonalarni markazlashtirilmagan moliyalashtirish (aktsiya chiqarish) va kreditlash (obligatsiya va boshqa qimmatbaho qog’ozlar) degan nom olgan.

Xalqaro kredit bu ssuda kapitalining xalqaro miqyosdagi xarakatidir. Xalqaro kredit tovar yoki pul (valyuta) shaklida berildi. Qarz beruvchilar va qarz oluvchilar banklar, xususiy firmalar, davlat organlari, xukumatlar, yirik korparatsiyalar, xalqaro va regional tashkilotlari bo’lib, ularning kredit berish shartlari bir-birinikidan jiddiy farq qilishi mumkin.