Toshkent moliya instituti iqtisodiyot nazariyasi

Tijorat  krediti 
- bu  korxonalar, 
tadbirkorlar va boshqa  xo’jalik sub’ektlarining bir-biriga  tovar shaklida beradigan 
kreditidir. Bunda tovarlar  qarzga  beriladi. Ko’pincha tijorat krediti  veksel (qarz  
majburiyatnomasi) bilan  hujjatlashtiriladi.   Tijorat krediti  cheklangan  tarzda  
qo’llaniladi. Uni keng tarzda qo’llanishiga   quyidagilar  to’sqinlik qiladi: 
 a) qarz beruvchini rezerv mablag’i, rezerv fondini  cheklanganligi; 
 b) tovar  shaklida  kreditni  ishlatilishini  cheklanganligi. Aytaylik korxona 
material qarz olgan bo’lsa, uni faqat ishlab chiqarish vositasi xom-ashyo sifatida  
ishlatishi  mumkin, uni  ish xaqi  tarzida   ishlata  olmaymiz; 
 v) bu  qarz  ishlab  chiqarish  vositalari  ishlab  chiqaradigan korxonalardan  
ularni  iste’mol  qiladiganlarga  berilishi mumkin, aksincha emas. Tijorat kreditining 
bu cheklanganligi  bank  krediti  yordamida  xal  etiladi.  
Bank krediti - 
 bu  moliya  kredit  muassasalari  (banklar, fondlar, 
assotsiatsiyalar) tomonidan har qanday xo’jalik sub’ektlari (tadbirkorlar, korxonalar, 
tashkilotlar va boshqalar)ga pul shaklida -  ssuda  tarzida  beriladi. Bank krediti  qisqa 
(1 yilgacha), o’rta (1 yildan 5 yilgacha) va uzoq (5 yildan ortiq) muddatga  berilishi  
mumkin. Kredit faqat tovar  muomalasi (aylanishini)ga xizmat  ko’rsatib  qolmay, 
kapital  jamg’arilishga  ham  xizmat  ko’rsatadi.  Bank krediti  bitimlar  hajmi, 
muddati,  yo’nalishi  bo’yicha cheklanmaganligi  jihatidan  tijorat kreditidan  farq 

---

 
122
qilishi, uni  kreditning  asosiy  va  ustun  shakliga aylantiradi. Kreditning  ulardan  
tashqari  quyidagi  shakllari  mavjud.