Toshkent moliya instituti iqtisodiyot nazariyasi

Zaxira (rezerv) normalarini o’zgartirish
. Tijorat banklari MB da o’z 
schyotlarida zaxira  mablag’larini ushlab turish kerak. AQSh da uning miqdori bank 
aktivlarining 3% dan 20% gacha etadi. Respublikamizda ham mavjud sharoitdan 
kelib chiqib, rezerv normasi belgilanadi. Bu majburiyat rezerv normasidan kelib 
chiqib belgilanadi. Tabiiy bu norma past bo’lsa, banklarning sudaga berish mumkin 
bo’lgan rezervdan ortiqcha mablag’lari ko’payadi. U o’z navbatida pul multiplikatori 
amal qilish natijasida pulni ko’payishiga olib keladi. Aksincha norma yuqori bo’lsa 
muomaladagi pulni kamayishiga ta’sir ko’rsatadi. Aytaylik MB direktorlari kengashi 
rezerv  normasini 10% dan 20% ga ko’paytirishga qaror qilsa, demak bank har bir 
dollar  mablag’dan  20 tsentini MB da saqlab, qolganini suda berishga ishlatishi 
mumkin. Norma ko’tarilmay avval bu miqdor 10 tsentni tashkil etar edi. Ana shunday 
tarzida zahira normasini o’zgartirish bilan pul massasiga ta’sir etiladi. Bu usul 
nisbatan qo’pol, shuning uchun undan iloji boricha kam foydalanadi.