|
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA
MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI
«IQTISODIYOT» KAFEDRASI
“MIKROIQTISODIYOT.MAKROIQTISODIYOT” FANIDAN
MUSTAQIL ISH
55-2 GURUHI
Bajardi: Mamatov Erkin Eliboyevich
T OSHKENT – 2021
TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI
«IQTISODIYOT» KAFEDRASI
“MIKROIQTISODIYOT.MAKROIQTISODIYOT” FANIDAN
VARIANT- 7
Bozor sharoitida mehnat taklifi
Daromadlar, resurslar va mahsulotlarni doiraviy aylanish modeli
Bozor sharoitida mehnat taklifi
1)Bozor sharoitida mehnat taklifi
Mehnat bozori — ish kuchi oldisotdi qilinadigan bozor. Mehnat bozorining ishtirokchilari ishga yollovchilar, ishga yollanuvchilar va ular oʻrtasidagi turli vositachilar hisoblanadi. Turli vositachi firmalar, tashkilotlar va agentliklar Mehnat bozorining infratuzilmasini tashkil etadi. Ish kuchi maxsus tovar sifatida uning sohibi tomonidan bozorga taklif etiladi. Ishga yollovchilar Mehnat bozoriga talab bilan chiqadi. Ish kuchining oldisotdisi bevosita haridor bilan sotuvchi oʻrtasida toʻgʻridan toʻgʻri yoki vositachilar ishtirokida yuz berishi mumkin. Bu ishni mehnat birjasi yoki ish topib beruvchi firmalar bajaradi. Ish kuchining oldisotdisi mehnat bitimi shaklida rasmiylashtiriladi. Mehnat bozorida ish kuchini sotuvchi bilan uni oluvchi oʻrtasida mehnatning kelishilgan narxi — ish haqidkr.
Mehnatga talab uning narxi boʻlmish ish haqi miqsoriga nisbatan teskari mutanosiblikda, yaʼni ish haqi oshsa mehnatga talab qisqaradi, agar u pasaysa, mehnatga talab oshadi. Mehnat bozoridagi mehnat taklifi ish haqiga nisbatan toʻgʻri mutanosiblikda boʻladi. Moddiy muhtojlik sharoitida koʻp ishlab, koʻp pul topishga intilish mehnat taklifini oshiradi.
Mehnat bozorida mehnatga talab taklifdan oshib ketsa ish kuchi taqchilligi, mehnat taklifi talabdan koʻp boʻlsa ishsizlik paydo boʻladi.
Mehnat bozorining turlarga ajralishi uning harakteri va koʻlamiga bogʻliq. Mehnat bozori oshkora va yashirin harakterda faoli-yat koʻrsatishi mumkin. Oʻz koʻlamiga qarab Mehnat bozori mahalliyhududiy, milliy va jahon bozorlaridan iborat. Globalizatsiya sharoitida moddiy resurslarni mamlakatlararo taqsimlanishiga mos ravishda mehnat resurslari ham taqsimlangani sababli jahon Mehnat bozori tez rivojlanadi. Iqtisodiyoti kuchli mamlakatlar milliy Mehnat bozorida kelgindilar mehnati taklifi tez usadi, narxi arzonligidan unga talab ham ortadi. 2000 yilda Yer yuzida oʻzi tugʻilgan yurtida ishlamaydiganlar soni 80 mln. nafardan ziyod boʻldi. Xalqaro Mehnat bozori kengayishi rivojlangan mamlakatlarda oʻzga millat diasporasi oʻsishiga olib keladi.
Мehnat bozori xodimlarni ishga qabul qilish va ularning foydalanish bo'yicha, masalan, davlat, ish beruvchilar va ishchilar kabi umumiy bozori individual a'zolari o'rtasidagi raqobat munosabatlari, bir tizim bo'lib , ijtimoiy ishlab chiqarish. Bu zamonaviy mehnat bozori xususiyatlarini belgilaydi. Bu tovar sifatida mehnat resurslari bozor hisoblanadi. mehnat narxi va miqdor ta'minoti maqsadi bilan belgilanadi va unga talab qilinadi. Bu bozor ishchilar va ish beruvchilar haqi va sharoitlar kelajakda qo'shma muzokaralar o'tkazish mumkin bo'lgan bir xabardor.
mehnat bozori tuzilmasi beshta asosiy qismdan tashkil topgan. Avvalo, bu yuqori malakali xodimlar rahbarlari (rahbarlari) nisbatan kichik, ammo juda sifatli guruh hisoblanadi. So'ngra kadrlar va yuqori malakali xodimlar mavjud. tarkibiy tuzatishlarni va ishlab chiqarish davriy kamaytirish ichiga olgan ishlash bilan ergashdi. unumdorligi past darajada bilan ifodalanadi ishchilar mehnat talab tarmoqlar guruh xavfsiz holatga bu guruhlar, qo'shimcha ravishda. sabablarga ko'ra yoshlar, keksalar, nogiron insonlar, odamlar, - beshinchi qismi ishlaydigan odamlar eng zaif segment hisoblanadi , ular ish topa olmaydi.
mehnat bozorini shakllantirish xususiyatlari uning tarkibiy qismlari, barcha va joriy holati ta'sir bor.
yilda - So'nggi yillarda, G'arb mamlakatlari sanoati uchun kadrlar qishloq xo'jaligi sohasida va ko'paytirish band sonining barqaror pasayishiga istagi kuzatilishi mumkin xizmat ko'rsatish sohasida, shuningdek, iqtisodiyotning ilm-intensiv tarmoqlarini.
mahorat-qurilish evolyutsiya ham sodir bo'ladi. Bu tushuncha noaniq bo'ladi. professional, ishchi kuchining malakasi tuzilishini, shuningdek, kontent ishlab chiqish: Shu nuqtai nazardan, ish kuchi, uch tushunchalarni o'z ichiga oladi.
Professional tuzilishi kasblar har turli vakillari majmuini o'z ichiga oladi. malaka tuzilishi ishchilar bir xil fitnes darajada va mahorat bilan bog'liq. Bugun biz ishchi kuchining umumiy massasi ta'lim darajasi muhim ortishi haqida gapirish mumkin.
mehnat bozorining tuzilishi mezonlar turli bog'liq. tegishli fazoda bozorlar yirik shaharlarini, respublika, federal, shahar, viloyat, tuman, viloyat, qishloq mehnat bozorlarini ajratiladi. ijtimoiy va mehnat xalqaro bozorda aloqalar va davlatlararo hududlarida bozor holatiga xalqaro darajada.
mehnat bozori tuzilishi vaqti parametrlari mezon asosida, joriy istiqbolli va prognoz bozorlar o'z ichiga oladi.
talab va taklifning muvozanatini darajasiga qarab og'ir (komponentlar bir balansi bilan xarakterlanadi) muvozanatni va taqchilligi (talab ustiga ta'minoti etgan o'ziga xos ustunlik) qaytarib mehnat bozorlari (xususiyati qaysi yetkazib ustidan talab tarqalganligi uchun). bozorining Ushbu turdagi bir, kompleks mintaqaviy yoki professional ish uchun ahamiyatli bo'lishi mumkin.
Mehnat bozori tarkibi sifatida rivojlanishiga risolaning tomonidan belgilanadi bozor tuzilmalari. Bu mezon bo'yicha rivojlanayotgan ajrata bozorlar va bozorlar o'tish va ishlab (etuk) mehnat bozorida.
ijtimoiy guruhlar mezoniga qarab, mehnat bozorlari turlarini ajrata. Bu jismoniy mehnatini (ishchilar), intellektual (xodimlar), dehqon, ijodiy (ziyolilar) va boshqalar bozorlar
Do'stlaringiz bilan baham: |
