Toshkent moliya instituti "iqtisodiyot" kafedrasi "iqtisodiyot nazariyasi"

Mutanosib soliqlar
– uning miqdorini tabaqalashtirishni hisobga olmasdan soliq 
obyektiga bir xilda foizli nisbatda amal qiladi.
Progressiv soliqlarning
o‘rtacha stavkasi daromad oshishiga qarab oshib boradi.
O‘rtacha stavkasi daromadning oshishiga qarab pasayib boradigan soliqlar 
regressiv soliqlar
deb ataladi. 

---

3
. 
Iste’molga o’rtacha moyillik
MPC=0.8
G hajmini 
25
mlrd so’mga ko’paytirish uchun - davlat sarfini shu 
25
mlrd so’mni 
jamg’arma ulushi (
MPS
) ga ketadigan qismicha ko’tarishi kerak. 
Jamg’arma ulushi(
MPS
) va iste’molga o’rtacha moyillik(
MPC
) yig’indisi 
1 
ga teng
MPC+MPS=1 
0.8+MPS=1 
MPS=0.2 
Demak jamg’arma ulushi 
MPS=0.2 
Davlat sarfini 25*0.2=5 mlrd so’mga ko’tarishi kerak.
Multiplikаtоr sаmаrаsini topmoqchi bo’lsak 
Ki= sof o’sish/davlat sarfi
Ki= (25-5)/5=4 
Bizga berilgan masalada talab (iste’mol) hajmi ortgan. Multiplikator talab (iste’mol) 
hajmini orttirgani sababli soliqlarni tushirishga ishlaydi. 
Shu sababdan Soliqlarni 
25/4=6.25
mlrd so’mga pasaytirish kerak
. 
Javob
: Davlat sarflarini 
5
mlrd
. so‘mga ko‘paytirish yoki soliqlarni 
6.25
mlrd. 
so‘mga kamaytirish kerak. Multiplikator soliqlarni tushirishga ishlaydi, chunki iste’molni 
ko‘paytiradi.

---