Toshkent moliya instituti "ijtimoiy fanlar" kafedrasi


Jamiyat rivojida tabiatga estetik munosabatning shakllanishi. Tabiatning estetik jihatlari



Download 4,93 Mb.
Pdf ko'rish
bet402/643
Sana01.01.2022
Hajmi4,93 Mb.
#302989
1   ...   398   399   400   401   402   403   404   405   ...   643
Bog'liq
Mantiq

Jamiyat rivojida tabiatga estetik munosabatning shakllanishi. Tabiatning estetik jihatlari.  

 

Keyingi  ikki  asrdan  ortiq  vaqt  mobaynida  estetikani  faqat  san’at  falsafasi  sifatida 



talqin  qilish  haqiqatga  zid  ekani  ma’lum  bo‘lib  qoldi.  CHunki  asta -sekin  «san’at 

est etikasi »  yonida  yana  bos hqa  «es t etikal ar »  pa ydo  bo‘l a  boshl adi .  Ul arning  ba’zilarini 

est etik  faoli yat ,  estetik  soha  kabi  at am al ar  bil an  nomlashga  urini b  ko‘rdik.  Biroq  bunda y 

yondashuv  doimo  nazariy  chalkashliklarga  olib  keldi,  hozir  ham  o‘shanday  manzarani 

ko‘rish  mumkin.  Masalan,  estetik  faoliyat  deganimizda  san’atni  tushunamiz,  boringki, 

unga  dizaynni  ham  qo‘shish  mumkin.  Lekin  tabiatni  yoki  sportni  est etik  faoliyat  deb 

a yt olma ym iz,  ul arga  taal luqli  naz ari yalarni  est etika  sohasi  de yi sh  ham  qi yi n.  CHunki  

mohiyatan  ular  estetik  faoliyat  emas,  balki  estetik  xususiyatlar  namoyon  bo‘ladigan 

voqelik  va  ul ar  borasidagi  naz ari yal arni  estetikani ng  qisml ari   deb  at ash  ham  ularga 

nisbatan  to‘g‘ri  emas;  bunday  atama  bilan  biz  estetika  tarixi,  estetika  nazariyasi,  estetik 

madaniyat  singari  fanning  «katta -kichik»  bo‘limlarini  nazarda  tutamiz.  Ana  shunday  har 

xilliklar  ko‘pgina  adabiyotlarda,  hatto  estetika  lug‘atida  ham   tez-tez  uchrab  turadi

60



Ulardan  qutulish  maqsadida  biz  estetikaning  ikki  qatordan  iborat  turlarga  bo‘lgan  holda 



tasniflashtirishni  maqsadga  muvofiq  deb  o‘ylaymiz.  Birinchi  qatorni  estetikaning  eng 

miq yosli  turi  –  s an’at  est eti kasi,  ikkinchi  qatorni  es a,  q ol gan  barcha,  nos an’at   estet ik 

ob’ektga  asoslangan  estetik  nazariyalar  tashkil  etadi.  Ular  –  tabiat  estetikasi,  turmush 

estetikasi,  mehnat  estetikasi,  texnika  estetikasi  va  sport  estetikasi.  San’at  estetikasini 

alohida,  keyingi  boblarda  ko‘rib  chiqishimizn i  nazarda  tutib,  hozir  nosan’at  ob’ektlar 

estetikasi qatoridagi estetik nazariyalar turlarini qisqacha nazardan o‘tkazamiz.   

Tabiat  haqida  gap  ketganda,  «tabiatni  asrash»,  hatto  «tabiatni  qutqarish»  degan 

so‘zlarni  tez-tez  eshitamiz.  Xo‘sh,  tabiatni  kimdan   asrash  va  qutqarish  kerak?  Odamdan, 

jamiyatdan.  Demak,  odam,  markschilar  ta’riflaganidek,  tabiatning  bir  qismi  emas,  uni 

odam  bi r-birini  bo‘ ysundi rganidek  bo‘ ys undi rishi,  «ol amni  t ubdan  o‘z gartirishi »  mumki n 

em as.  Aks  hol da,  oxir -oqi bat  ins oni yat,  ha yvono t  va  nabotot   dun yosi  hal okat ga  mahkum  

etilis hi m uqarrar.  

Ke yi ngi  bir  asr  moba ynida  inson  tafakkuri ning  qudrati,  fan -t exnika  taraqqi yot i 

jahonni ng  de yarli  barcha  sivilizat si ya lashgan  mi nt aqalari da  l andshaftni ng  (er  yuzi  

manzarasining) o‘zgarishiga, buzilish iga olib keldi. Masalan, birgina suv omborlarini olib 

ko‘raylik.  Hozirgi  paytda  minglab  kvadrat  kilometr  takrorlanmas  landshaft  suv  ostida 

qolib  ketdi.  Vaholanki,  landshaft  hayvonlar,  qushlar,  o‘simliklar,  suv,  tuproq  kabi 

qit’aviy  xazinalarning  uyg‘unligi dir.  Biz  esa,  tabiatga  bo‘lgan  xudbinlarcha 

munosabatimiz,  unga  qornimizni  to‘ydiradigan,  hayotimizni  farovon  qiladigan  vosita  deb 

qarashimiz tufayli ana shu uyg‘unlikni muntazam ravishda buzib kelmoqdamiz.  

Biz  t abi at ni 


Download 4,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   398   399   400   401   402   403   404   405   ...   643




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish