Toshkent moliya instituti "ijtimoiy fanlar" kafedrasi

 

 

 

152 

 

2.  Belgining  belgisi  bo’lmagan  narsa  narsaning  o’z  belgisi  emasdir.  Ma’nosi:  agar  belgi  turkumga  xos 

bo’lmasa,  narsaga  ham  xos  emasdir.  Bunday  holatda  sillogizm  terminlari  (R,  M,  S,)  ni  quyidagicha 

ifodalash mumkin:  

R — jins  

M- tur  

S — alohida predmet  

Sillogizm vositasida chiqarilgan xulosalarning chinligini ta’minlash sillogizm qoidalariga rioya etishni talab 

qiladi.  

Sillogizm  figuralari. 

Sillogizm  xulosasidagi  o’rta  terminning  joylashuviga  qarab  o’zaro,  bir-biridan 

farqlanadigan shakllari sillogizm figuralari deb yuritiladi.  

Mantiq ilmida sillogizmning 4 figurasi asoslab berilgan.  

Bular: a) Sillogizmning birinchi figurasi  

b) Sillogizmning ikkinchi figurasi  

s) Sillogizmning uchinChi figurasi  

d) Sillogizmning to’rtinChi figurasi  

a)  Sillogizmning  birinchi  figurasida  o’rta  termin  M  katta  asosning  sub’ekti  va  kichik  asosning  predikati 

vazifasida keladi, hamda asoslarni bir-biriga bog’laydi.  

b)  Sillogizmning  ikkinchi  figurasida  o’rta  termin  M  katta  va  kichik  asosda  predikati  vazifasida  keladi  va 

ularni bir-biriga bog’laydi.  

c)  Sillogizmning  uchinchi  figurasida  o’rta  termin  M  har  ikkala  asosning  sub’ekti  hisoblanadi  va  asoslarni 

bir-biriga bog’laydi. d) Sillogizmning to’rtinchi figurasida o’rta termin M katta asosning predikati va kichik 

asosning sub’ekti bo’lib keladi hamda ularni o’zaro bog’laydi.